Όλοι οι παλιοί Αλεξανδρουπολίτες θα θυμούνται ότι την πρόσοψη και συγκεκριμένα τα ακροκέραμα των τριών πρώτων σχολικών κτιρίων που υπήρχαν στον αυλόγυρο της Μητροπόλεως της πόλης (Λεονταρίδειος Σχολή Αρρένων, Παράρτημα Γυμνασίου και 3ο Δημοτικό Σχολείο) κοσμούσαν αγάλματα των Μουσών. Και όλοι μας θυμόμασταν ότι υπήρχαν αγάλματα μόνο από τις οκτώ (8) Μούσες, και πολλοί από εμάς αναρωτιόμασταν (και εξακολουθούμε να αναρωτιόμαστε) τι απέγινε η ενάτη Μούσα και ποια απ΄ όλες τελικά απουσίαζε.
Ψάχνοντας στο διαδίκτυο μετ΄ επιμονής, μήπως κα ανακαλύψω την «απολεσθείσα» (!) μούσα, από ζήλια που κάποιοι άλλοι ανακάλυψαν χαμένους τάφους και θησαυρούς, διαπίστωσα ότι και σε άλλο μέρος της χώρας μας, και συγκεκριμένα σε έργο διαμόρφωσης της πλατείας Ομονοίας στην Αθήνα, είχε απολεστεί επίσης μία από τις εννέα Μούσες. Συγκεκριμένα: Τον Ιούνιο του 1930 ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε τον σταθμό του υπόγειου σιδηρόδρομου στην πλατεία Ομονοίας των Αθηνών. Όπως ήταν φυσικό, το έργο έφερε αλλαγές και στην πλατεία, η οποία μέχρι τότε ήταν γεμάτη λουλούδια, φοίνικες και ξύλινα παγκάκια: Έγινε κυκλική, πλησίαζε στα ευρωπαϊκά πρότυπα και είχε μαρμάρινα κιγκλιδώματα στις εισόδους προς τον υπόγειο σιδηρόδρομο. Όταν όμως ολοκληρώθηκε και το έργο εξαερισμού του σταθμού, οι τρύπες των αεραγωγών που βρίσκονταν επάνω στην πλατεία έδειχναν ακαλαίσθητες. Για να διορθώσει την ασχήμια της κατασκευής, ο τότε δήμαρχος της πόλης Σπύρος Μερκούρης τοποθέτησε περιμετρικά της πλατείας οκτώ κατασκευές, που ονομάστηκαν «Οι μούσες της Ομονοίας». Κι αυτό, γιατί στη βάση κάθε κατασκευής υπήρχε ένα άγαλμα σε καθιστή στάση, που απεικόνιζε μία από τις εννέα μούσες της αρχαιότητας. Πάνω από τα αγάλματα υψώνονταν ψηλοί τσιμεντένιοι κίονες, στην κορυφή των οποίων υπήρχαν καπνοδόχοι. Οι αεραγωγοί όμως ήταν οκτώ (8) και οι μούσες εννιά (9), άρα περίσσευε μία. Πού θα την έβαζαν; Τελικά, αυτή που περίσσεψε ήταν η Καλλιόπη – η μούσα της επικής ποίησης και της ρητορικής, που σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν η ευγενέστερη και η μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες μούσες.
Η Λεονταρίδειος Σχολή Αρένων (σημερινό Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως), όταν πρωτολειτούργησε, λίγο πριν από το 1910, με τις δύο Μούσες στο μέσον της κορυφής της.
Όμως ο αρχιτέκτονας του έργου δεν σεβάστηκε καθόλου τη φήμη της και όχι μόνο δεν έβαλε το άγαλμά της στην πλατεία μαζί με τα υπόλοιπα, αλλά το αποθήκευσε στα υπόγεια του ηλεκτρικού, δίπλα στα δημόσια ουρητήρια! Με την πράξη του αυτή ταύτισε το όνομα της ευγενικής μούσας με την τουαλέτα. Γι΄ αυτό αργότερα οι φαντάροι, όταν είχαν αγγαρεία στις τουαλέτες, έλεγαν ότι είχαν ραντεβού με την «Καλλιόπη».
Η αφορμή για την απομάκρυνση των αγαλμάτων αυτών δόθηκε τελικά τον Αύγουστο του 1936, όταν κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ενάντια στη δικτατορία του Μεταξά μια μούσα έπεσε τραυματίζοντας περαστικούς, ίσως διαμαρτυρόμενη και αυτή για την επιβολή της δικτατορίας. Λίγο αργότερα οι κατασκευές απομακρύνθηκαν και η παρέα των μουσών της Ομόνοιας διαλύθηκε. Οι Μούσες αυτές τελικά απομακρύνθηκαν τον Αύγουστο του 1936 από τον τότε Δήμαρχο Αθηνών Κ. Κοτζιά. Σήμερα, τέσσερις από αυτές βρίσκονται στην Καρδίτσα, δύο στις Καρυές Λακωνίας και άλλες δύο στην Αμοργό. Η τύχη της Καλλιόπης (πάλι) αγνοείται, αλλά όσοι πάνε φαντάροι είναι βέβαιο πως θα τη συναντήσουν σε κάποιο στρατόπεδο…
Άποψη της Λεονταριδίου και του Παραρτήματος, πριν κατεδαφιστεί. Διακρίνονται οι πέντε από τις 8 Μούσες που υπήρχαν στα τρία σχολικά κτίρια.
Τώρα και στις δικές μας Μούσες. Από τις οκτώ (8) συνολικά Μούσες που οι παλιοί θυμούνται να μας χαμογελούν και να μας χαιρετούν οι τρεις πάνω από το 3ο Δημοτικό Σχολείο, τρεις πάνω από το παράρτημα του Γυμνασίου και δύο πάνω και στο κέντρο της Λεονταριδείου Σχολής Αρρένων, λένε (!) ότι σώζονται μόνο οι επτά (7). Και από αυτές οι τρείς σε μια σκοτεινή αποθήκη (!).
Οι τρεις αφαιρέθηκαν από τη θέση τους όταν κατεδαφίστηκε το Παράρτημα και αργότερα σε ένα σεισμό έπεσαν στο έδαφος και οι δύο από τις τρεις Μούσες του 3ου Δημοτικού Σχολείου, χωρίς ευτυχώς να τραυματίσουν κάποιον πολίτη ή μαθητή (τι σύμπτωση με την μούσες της Ομόνοιας που έπεσαν και αυτές και τραυμάτισαν πολίτη). Δυστυχώς όμως «τραυματίσθηκαν» οι ίδιες πολύ σοβαρά.
Το 3ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης, στον αυλόγυρο της Μητρόπολης, με τις τρεις Μούσες στην πρόσοψη της σκεπής του.
Με την αναπαλαίωση της Λεονταριδείου και την μετατροπή της σε Εκκλησιαστικό Μουσείο, επανατοποθετήθηκαν οι δύο Μούσες που υπήρχαν στην οροφή αυτού του κτιρίου και άλλες δύο (ποιες απ΄ όλες;) τοποθετήθηκαν μπροστά από την είσοδό του. Έτσι λοιπόν διαπιστώνουμε ότι απουσιάζουν τελικά όχι μία αλλά δύο από τις εννιά Μούσες. Ποιες; Άγνωσται αι βουλαί των αρχαίων θεών ποιες από τις εννιά διάλεξαν να πάρουν κοντά τους να τις απαλλάξουν από την παρουσία μας κα τον «βανδαλισμό» τους, αλλά και να μας στερήσουν την ομορφιά τους και την σοφία τους. Βλέπετε η περίπτωση της Καλλιόπης της Ομόνοιας τους έκανε καχύποπτος απέναντί μας….
Δεν ξέρω ποια από όλες τις Μούσες
λοιπόν έλειπε αρχικά και εξακολουθεί να
…απουσιάζει σήμερα, όπως
προαναφέραμε, λέγεται όμως ότι σώζονται
οι επτά και αγνοείται ακόμη μία επί πλέον. Αλλά και αν τελικά κάποιος μας
πει ότι έλλειπε απ΄ αρχής το άγαλμα της
Καλλιόπης, τότε η σύμπτωση με την περίπτωση της Ομόνοιας είναι διαβολική; Πιθανόν… Όσο και αν έψαξα δεν μπόρεσα να βρω
άκρη… Και κανείς από τους παλιούς δεν
μπόρεσε ποτέ να με διαφωτίσει… Όλοι θυμούνται τις οκτώ και εξακολουθούν μνα
ψάχνουν την ένατη.
Το κτίριο της Λεονταρίδειου Σχολής (ήδη Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως) σήμερα
Τι λοιπόν μπορεί να έχει συμβεί; Ή η Καλλιόπη, ως Μούσα της επικής ποίησης και της Ρητορικής, δηλαδή Μούσα της πρωτοκαθεδρίας των επιστημών και των τεχνών, ήταν πολύ συνεσταλμένη και ντράπηκε να εκτεθεί δημόσια στους μαθητές της πόλης μας και της έκαναν το χατίρι οι αρμόδιοι να μην την εκθέσουν σε κοινή θέα (όπως και στην πλατεία της Ομόνοιας στην Αθήνα), ή ήταν πολύ ακατάδεκτη και δεν ήθελε να εκθέσει την …αρχοντιά της και την κορμοστασιά της σε «δημόσια θέα». Μου είπανε και τρίτη εκδοχή αλλά δεν την πολυπιστεύω. Ότι δηλαδή έπασχε από υψοφοβία και δεν μπορούσε να σταθεί εκεί ψιλά στις οροφές των σχολείων. Και μη μου ισχυριστεί κάποιος ή κάποια ότι δεν χωρούσε, όπως στην Ομόνοια, γιατί οι φωτογραφίες είναι αδιάψευστος μάρτυρας της άπλας που υπήρχε.. τότε πάνω στα τρία κτίρια. Πάντως, προς τιμήν των αρμοδίων συμπολιτών μου, δεν ακούσθηκε καθόλου η άποψη ότι δήθεν τοποθετήθηκε και αυτή δίπλα στις τουαλέτες των σχολίων ….
Οι δύο εναπομείνασες Μούσες στην είσοδο του Εκκλησιαστικού Μουσείου Αλεξανδρουπόλεως
Και επειδή το όλο θέμα θέλει πολύ ψάξιμο. συνεχίζω την έρευνα μέχρι τελικής ανακάλυψης της Κυρίας Καλλιόπης ή όποιας άλλης τυχόν συναδέλφου της απουσιάζει, εκτός βέβαια από αυτήν που συχνάζει σε στρατιωτικές τουαλέτες όπου την «περιποιούνται» οι φαντάροι. Πιθανόν κρυμμένη σε κάποιο μουσείο μασκαρεμένη ή σκοτεινό υπόγειο μουχλιασμένη. Και μια και γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από την ενσωμάτωση της πόλης μας στον Εθνικό Κορμό θα ήταν μεγάλο δώρο σ΄ αυτήν να της ενσωματώσουμε και τις μούσες που απουσιάζουν από τις οροφές των κτιρίων απ΄ όπου ξεκίνησαν τη παρουσία τους στη πόλη.
