"Δρυς παρά Σέρρειον", η πρόγονος της Αλεξανδρούπολης;

Η ιστορική τεκμηρίωση δεν γίνεται ούτε με λογοτεχνικά έργα ούτε με παραμύθια…

Με αφορμή ανακοίνωση του Δήμου Αλεξανδρούπολης σχετικά με την τοποθέτηση της μεταλλικής βαλανιδιάς στον κόμβο του Παλιού Νοσοκομείου ότι «…Η πόλη μας θεωρείται ότι κτίσθηκε πάνω σε ένα αραιό δάσος βελανιδιάς, κάτι που αναφέρεται και σε διάφορα λογοτεχνικά έργα, με πιο πρόσφατο το βιβλίου του γνωστού συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη «Αλεξανδρούπολη σαν παραμύθι …σαν ιστορία» και μια βραδινή τηλεοπτική εκπομπή σε τοπικό κανάλι όπου συμπολίτης μας ανέφερε ότι διάβασε πρόσφατα στον Ηρόδοτο αναφορά στην ύπαρξη στη περιοχή αρχαίας πόλης με το όνομα «Δρυς»!
Για να βοηθήσω στην ιστορική έρευνα (η ιστορία δεν είναι λογοτεχνία ούτε παραμύθια αλλά διασταύρωση γραπτών και άλλων ευρημάτων) έγγραφα στις 15 Ιουνίου 2009 κάτω από ένα άρθρο του δικηγόρου Πέτρου Αλεπάκου με τίτλο «Ξένα οικονομικά συμφέροντα στο ΔΕΝΔΡΟ ΤΟΥ ΕΡΗΜΙΤΗ» στο διαδίκτυο, μεταξύ των άλλων και τα εξής:
«Το ότι η περιοχή είχε πλούσια βλάστηση από δρυς ήταν γνωστό από την αρχαιότητα και ακόμη πιο μπροστά, όταν η γύρω περιοχή από τον Έβρο μέχρι την Μαρώνεια αποτελούσε τον χώρο όπου οι Έλληνες έκτιζαν αποικίες για να έχουν πρόσβαση στο Ιερό της νήσου Σαμοθράκης, τις επονομαζόμενες και ως «Σαμοθράκεια τοίχη»। Δηλαδή η πλούσια βλάστηση δρυός έδωσε το όνομά της στη περιοχή αυτή από την αρχαιότητα. Συγκεκριμένα: Δυτικά του Δεδέαγατς και της αρχαιότατης πόλης Ζώνης, υπήρχε πόλη – αποικία με το όνομα «Δρυς» με την διευκρινιστική συμπληρωματική ονομασία «παρά Σέρρειον» για να ξεχωρίζει από άλλη συνώνυμη πόλη που εβρίσκετο στην ‘Ήπειρο.

Χάρτης της περιοχής με τις αποικίες που έκτισαν οι Έλληνες για να έχουν πρόσβαση στο Ιερό της Σαμοθράκης. (Περιοχή γνωστή και ως Σαμοθράκεια τείχη).

Ο Αρεοπαγίτης Σπήλιος Χ. Σακελλαριάδης στο βιβλίο του «Πόλεις και Θέσμια Θράκης και Ιωνίας εν τη Αρχαιότητι (μετά γεωγραφικής και ιστορικής επισκοπήσεως και παραρτήματος των κυριωτέρων επιγραφών) τόμος πρώτος «ΘΡΑΚΗ» που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1929, στη σελίδα 66 γράφει: «ΔΡΥΣ: Προς διάκριση ετέρας ομωνύμου εν Ηπείρω λέγεται συνήθως η πόλις αυτή «Δρυς παρά Σέρρειον», και ούτω αναγράφεται εν τω φορολογικώ πίνακι, τω κεχαραγμένω εν μαρμαρίνω τεμαχίω ανευρεθέντι εν ακροπόλει Αθηνών, ως είρηται. (1*). Η μνεία αυτής παρά τω Εκατέω (2*) διαδηλοί ότι ήτο εκ των αρχαιοτέρων εν Θράκη πόλεων, αναφερομένη ωσαύτως παρά του αρχαίου Σκύλακος (Περίπλ.67) και εν τω λόγω του ρήτορος Δημοσθένους κατά Αριστοκράτους (ΧΧΙΙΙ, 664) και υπό του μεταγενεστέρου συγγραφέως Πολυαίνου (3*). Έκειτο δε παρά ταις προμνησθείσαις αποικίαις της Σαμοθράκης, δυσμικώς του Δεδέαγατς και της προπεριγραφείσης αρχαιοτάτης πόλεως Ζώνης (4*). Εις ανευρεθέν ψήφισμα της αυτοκρατορικής εποχής απαντάται και το όνομα «Δρύαι», εμφαίνον τους κατοίκους της πόλεως ταύτης. Εκ του ρηθέντος κατά Αριστοκράτους λόγου του Δημοσθένους (5*) πληροφορούμεθα ότι εις την Δρύν κατώκησεν ο κηδεστής του Κότυος γενόμενος Ιφικράτης, (5*) τουθ΄ όπερ προσεπιμαρτυρείται και υπό του Θεοπόμπου κατά τον Αρποκρατιώνα, σημειούντα «Δρύς εστί δε και ετέρα εν Θράκη…। Ταύτην εν εικοστή Πέμπτη φησίν υπό Ιφικράτους κατοικισθείναι».

1*) Βλέπε: Δελτίο Αρχαιολογίας (1888) σ. 115, (2*) Βλέπε: Στέφ. Βυζάντ. Εν λ. «Δρυύς πόλις Θράκης. Εκαταίος Ευρώπη»., (3*) Βλέπε: Πολυαίνου Στρατηγ. Β, 22, 3, 4*) Βλέπε: B. C. H 37 σ 152 και επ., ένθα μελέτη κ. Ch. Avezou et Ch Picard, αποκρουόντων την γνώμην κ. G. Seurre (B.C.H 24 σ. 154) ως προς την τοποθεσίαν και την έκλειψιν αυτής κατά τον δεύτερον π.χ. αιώνα, (5*) Βλέπε: Δημοσθένους ΧΧΙΙΙ, 664 «και εις τούτο κατέστησε τον Ιφικράτην απορίας, ώστε απελθόντα εις Άντισσαν, οικείν και πάλιν εις Δρυν»। Βλέπε και B.C.H. 37 σ. 147.

Υπάρχουν και άλλα γραπτά στοιχεία που τεκμηριώνουν την άποψή, ότι πριν την έλευση του σιδηροδρόμου, το Δεδέαγατς, λόγω της μορφολογίας του εδάφους του και της πυκνής βλάστησης ήταν απροσπέραστος έρημος, από αρχαιοτάτων χρόνων, όταν η ευρύτερη περιοχή, λόγω του Ιερού της Σαμοθράκης, είχε γίνει στόχος πολλών Ελληνικών πόλεων που ήθελαν να εξασφαλίσουν ασφαλή επικοινωνία με το νησί δημιουργώντας αποικίες। Αργότερα, όταν σταμάτησε η επιρροή του ιερού της Σαμοθράκης, όλες αυτές οι πόλεις – αποικίες εξαφανίσθηκαν και δημιουργήθηκαν νέες όπως η Τραϊανούπολη, η Βίρα, η Μαρώνεια, η Μάκρη κ.λ.π. η δε περιοχή της πόλεως «Δρυς παρά Σέρρειον», λόγω της εγκατάλειψης ανέπτυξε πολύ πυκνή βλάστηση δρυός ( στην αρχαιότητα η δρυς ήταν ιερό δέντρο) και έγινε απροσπέραστος, μέχρι που επιλέγει για να καταστεί η απόληξη των σιδηροδρόμων και να ξαναεμφανισθεί ανθρώπινη δραστηριότητα στη περιοχή. Μεταξύ αυτών είναι:
1.- Αναφορά του Αχιλλέα Σαμοθράκη (με ψευδώνυμο Σαρπηδών) το 1897: «μέγα δάσος εξετείνετο μέχρι της αξένου ακτής, ένθα σήμερον η πόλις, κρυσφήγετον διαβοήτου ληστείας….Πόσον άγριος ήν ο τόπος ούτος…»
2.- Του ιδίου (Αχιλέα Σαμοθράκη): που γράφει σχετικά με τον μύθο περί του δέντρου του ερημίτη μοναχού: «Λέγεται ότι εις ο μέρος υψούται νυν ο φάρος υπό γηραιάν δρυν εμόναζεν Οθωμανός ερημίτης, εις ον οφείλεται και η ονομασία της πόλεως, δένδρον του ερημίτου। Δάσος μέγα εξετείνετο μέχρι της αξένου ακτής ενθα σήμερον η πόλις κρυσφήγετον διαβοήτου ληστείας, ης τα φοβερά άθλα διασώζονται ως απαίσια παράδοσις. Πόσον άγριος ήν ο τόπος. Μόνον ο ερημίτης ηδύνατο να κατοικήσει εκεί εντρυφών εν τη αγριότητι του τόπου και απολαύων της βροντοφώνου μουσικής των επι της ακτής θραυομένων λυσσαλέων του νώτου κυμάτων. Και μόνο η σκληρά δρυς περιφρονούσα πάντα ανθρώπινον φόβον ην η σιωπηλή σύντροφος του θεολήπτου αυτού ανθρώπου.»
3.- Αναφορά του διάσημου Οθωμανού περιηγητή του 17ου αιώνα Evliya Celebi, στο βιβλίο του «Seyahatname» που το 1667 πέρασε από την περιοχή αυτή: «Πρόκειται για ένα τεράστιο δάσος που σκεπάζει μια ολόκληρη οροσειρά του Αίμου. Αγέλες από σαράντα χιλιάδες κέλητες, φοράδες και ατίθασα πουλάρια ξεχειμωνιάζουν στις πλαγιές του».
4.- Αναφορά του Έλληνα Προξένου της Αδριανούπολης Κ. Βατικιώτη προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στις 28.1.1875, όπου μεταξύ των άλλων αναφέρει: «….Το Δεδέαγατς έρημος το πριν ως απροσπέλαστος παραλία κείμενον επί της κατά την Μεσόγειον Θρακικής παραλίας μεταξύ Πόρτο Λάου και Αίνου……».
Τέλος όλοι συμφωνούν ότι το αρχικό όνομα της πόλης «Dede Agats» που σημαίνει «περιοχή με τα ιερά δέντρα» προέρχεται από το γεγονός ότι στη περιοχή υπήρχε πυκνό δάσος με δρυς, ιερά δένδρα από την αρχαιότητα ! (Dede = ιερό και Agats = δεντρο).
Σημειώνεται ότι η δρυς ήταν το ιερό δέντρο των αρχαίων Ελλήνων। Ήταν αφιερωμένο στο Δία και αποτελούσε σύμβολο δύναμη। Τα κλαδιά του ιερού αυτού δέντρου θρόιζαν στους χρησμούς στο Μαντείο της Δωδώνη. Σε ώρες ανάγκης οι καρποί της, οι δρυαβάλανοι, χρησίμευαν ακόμη και για τροφή. Τα «κύπελλα» των βελανιδιών της, γεμάτα σε περιεκτικότητα από τανίνη, ήταν για εκατοντάδες χρόνια το απαραίτητο υλικό για την επεξεργασία των δερμάτων. Επίσης μέσα στα δάση της βελανιδιάς ζούσαν οι Δρυάδες ή Αμαδρυάδες Νύμφες, που προστάτευαν τα ιερά δέντρα। Οι Δρυάδες Νύμφες χαίρονταν με τη βροχή, έκλαιγαν όταν η βελανιδιά δεν είχε φύλλα και πέθαιναν, όταν το δέντρο κοβόταν. Γι' αυτό και η υλοτόμηση της βελανιδιάς απαγορευόταν με ειδικούς νόμους. Για τον λόγο αυτό στην αρχαιότητα κανείς δεν πείραξε αυτό το δάσος στη περιοχή.
Φωτογραφίες
1 Το μεταλλικό ομοίωμα δένρων δρυός στον κόμβο του παλιοί Νοκομείου που τοποθέτησε πρόσφατα η Δημοτική αρχή, ως σύμβολκο της πόλης.
2 Δέντρο δρυός στον κάμπο της Παλαγίας.
3 Στρατόπεδο πρφοσφύγων βόρεια του Σιδηροδρομικού σταθμού. Στο βάθος διακρίονεται το δάσος .
4 Ναυτικοί από την Αίνο ξεκουράζονται κάτω από τη δροσιά ενός δέντρου δρυός κοντά στη παραλία.
5 Ένα από τα πολλά δέντρα δρυός που υπήρχαν στη παραλία προπολεμικά। Στη φωτογραφία στον Δημοτικό Κήπο.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο αριθμ. 35 Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος τεύχος του Περιοδικού «Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης» του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής στις σελίδες 16, 17,18 και στη στήλη «Έρευνες».