Η συμβολή των Προσκόπων στην απελευθέρωση της Αλεξανδρούπολης
Θεοδώρου Ορδουμποζάνη
Με την ιστορία της Αλεξανδρούπολης θα ήθελα να ασχοληθώ για λίγο, για να διασκεδάσω κάποιες ανακρίβειες που λέγονται χρόνια τώρα κατά την διάρκεια των Ελευθερίων της πόλης. Πιστεύοντας ότι η αλήθεια είναι πιο σημαντική και από τα ίδια τα γεγονότα, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό, ακούγοντας για μια άλλη χρονιά ότι «οι πρόσκοποι απέδωσαν, ως συντεταγμένο τμήμα τιμές στην έπαρση της Ελληνικής σημαίας, μετά την υποστολή της Γαλλικής, το πρωί της 14ης Μαΐου 1920». Αυτό όχι μόνο είναι αναληθές αλλά παραποιεί την ίδια την ιστορική διαδρομή των γεγονότων. Άλλωστε τι σημασία θα είχε το ποιος απέδωσε τιμές στην έπαρση της Ελληνικής Σημαίας την ημέρα που ήδη από τις πρώτες πρωινές ώρες υπήρχαν στη πόλη Ελληνικά στρατεύματα;
Το 1995, όταν είχα τη τιμή να είμαι Περιφερειακός Έφορος Προσκόπων Έβρου, διοργανώθηκε αναπαράσταση της τελετής αυτής με επιζώντες προσκόπους του ιστορικού αυτού γεγονότος (Αθανάσιος Μανιάς, Αθανάσιος Κριτού και Παναγιώτης Καλφούδης). Και με την ευκαιρία αυτή προκλήθηκε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης συζήτηση για το γεγονός αυτό, με αφηγήσεις επιζώντων προσκόπων, από την οποία αποδείχθηκε ότι το περιστατικό της έπαρσης της Ελληνικής Σημαίας έγινε το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, μία ημέρα πριν εισέλθει στη πόλη ο Ελληνικός Στρατός και για τον λόγο αυτό έχει μεγάλη ιστορική αξία!
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των επιζώντων, τότε, προσκόπων Μανιά και Καλφούδη, η υποστολή της Γαλλικής σημαίας και η έπαρση της Ελληνικής έγινε το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, μπροστά στο σημερινό ταχυδρομείο (Διασυμμαχικό Στρατηγείο τότε), όταν αναχωρούσε το κύριο σώμα των Συμμαχικών δυνάμεων, αφήνοντας πίσω τους μια μικρή φρουρά για να παραδώσει την επόμενη τη πόλη στους Έλληνες. Και επειδή δεν υπήρχε Ελληνικό συντεταγμένο στρατιωτικό τμήμα στη πόλη, φρόντισαν οι επικεφαλείς της Ελληνικής Κοινότητας, σε συνεννόηση με τον δάσκαλο Αθανάσιο Σπανό και τον Αρχηγό της Προσκοπικής Ομάδας Δεδέαγατς Καθηγητή Γιώργο Φίτσιο, να ειδοποιήσουν όλους τους προσκόπους να βρίσκονται νωρίς το απόγευμα στον αυλόγυρο του σχολείου (δίπλα στη Μητρόπολη) και
εν συνεχεία, ως συντεταγμένο τμήμα, να μεταβεί, τραγουδώντας εμβατήρια, στο χώρο του Διασυμμαχικού στρατηγείου, όπου γνώριζαν ότι θα αποχωρούσε το κύριο σώμα των Συμμάχων. Και για αυτό έκανε εντύπωση το γεγονός αυτό στα παιδιά και το θυμόντουσαν σε όλη τους τη ζωή τους ως εξαιρετικό ιστορικό γεγονός. Το ίδιο ανέφερε σε αφηγήσεις του και ο αείμνηστος Ευστράτιος Παπουτσάκης, μέλος και αυτός της πρώτης προσκοπικής ομάδας, ο οποίος συμμετείχε στη τελετή έπαρσης της Ελληνικής σημαίας, και την επόμενη πολύ πρωί (ανήμερα της 14ης Μαΐου 1920), με τη στολή του προσκόπου, μετά από εντολή του Αρχηγού του από την προηγούμενη ημέρα, περίμενε μαζί με άλλους προσκόπους στο λιμάνι. Εκεί ένας έφιππος αξιωματικός, τον επιβίβασε στο άλογο του και του ζήτησε να τον οδηγήσει μαζί με τους στρατιώτες του σε μια τοποθεσία έξω από την σημερινή Αμφιτρίτη, για την διαφύλαξη της σιδηροδρομικής γραμμής, απ΄ όπου επέστρεψε το μεσημέρι. 
Αλλά και η ιστορία του ΓΕΣ (σελ. 25,26), πουθενά δεν αναφέρει ότι πραγματοποιήθηκε υποστολή της Γαλλικής σημαίας και έπαρση της Ελληνικής ανήμερα την 14η Μαΐου 1920. Ο Στρατηγός Μαζαράκης επείγονταν να καταλάβει μετά την πόλη και τη σιδηροδρομική γραμμή Δεδέαγατς – Φερετζίκ και τη μόνη επίσκεψη που έκανε ήταν αυτή στη Μητρόπολη, όπου υπέγραψε το πρακτικό της κατάληψης της πόλης από τα Ελληνικά στρατεύματα. Αναφέρει δε ότι : «Την επομένη (σ.σ. την 15.5.1920) ετελέσθη Δοξολογία επί τη καταλείψει της πόλεως υπό του Ελληνικού στρατού και εγένετο η τελετή υποστολή της γαλλικής σημαίας και της ανυψώσεως της ελληνικής» για την οποία τελετή διασώζεται και σχετική φωτογραφία.
Ήταν γνωστή στους Έλληνες προύχοντες του Δεδέαγατς η άφιξη του Ελληνικού Στρατού το πρωί της 14ης Μαΐου 1920, θα κατέφθανε ο Ελληνικός Στρατός για να καταλάβει, σύμφωνα με τις συνθήκες, τη Θράκη και να την ενσωματώσει στην Ελλάδα. Επίσης γνώριζαν ότι το απόγευμα της προηγουμένης ημέρας θα αποχωρούσε ο κύριος όγκου των Συμμαχικών Δυνάμεων από την πόλη. Ο ίδιος ο Χαρίσης Βαμβακάς, είχε ειδοποιήσει, τον Γάλλο Διοικητή της πόλης Ταγματάρχη Φωρ και τον Έλληνα Λιμενάρχη του Δεδέαγατς, στον οποίο έδωσε εντολή να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την ομαλή αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στο λιμάνι. «Άμα τω κατόπλω των ατμοπλοίων ανήλθον επί του ατμοπλοίου ‘Μυκάλη’ εφ΄ ου το Στρατηγείον ο Έλλην Λιμενάρχης Δεδέαγατς, όστις εγνώρισεν ότι επικρατεί απόλυτος τάξις και ότι η αποβίβασις θα πραγματοποιηθεί άνευ ουδενός
επεισοδίου…» Στα πλαίσια αυτής της προετοιμασίας ζήτησαν από τον Αρχηγό των Προσκόπων Γιώργο Φίτσο να έχει έτοιμη την προσκοπική ομάδα του για να αποδώσει τιμές όταν αμέσως μετά την υποστολή της Γαλλικής θα σηκωνόταν η Ελληνική σημαία, προς το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, ως σύμβολο Ελληνικής επικυριαρχίας στη πόλη, έναντι των Βουλγάρων που εποφθαλμιούσαν την κατάληψή της, πριν από την άφιξη του Ελληνικού στρατού. Άλλωστε για αυτόν τον λόγο και ο Επιθεωρητής Σχολείων Θράκης Κων. Λαγουμιτζάκης ανέφερε σε σχετική αναφορά του προς την Ελληνική Κυβέρνηση (6.7.1020) ότι "..Και πριν ή φέρει ούτος (ο ελευθερωτής Στρατός) την Σημαίαν μας, οι πρόσκοποι περιήγαγον αυτήν υπερηφάνως εις κατάπληξιν και εχθρών και φίλων".
Πιστεύω ότι η ακρίβεια και οι λεπτομέρειες αναδεικνύουν ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός. Διότι εκείνα τα παιδιά με τα κοντά παντελονάκια, το μαντήλι στο λαιμό, το πλατύγυρο στο κεφάλι, το τριφύλλι στο στήθος και το κοντάρι στο χέρι, τίμησαν, κυματίζουσα στον Θρακικό ουρανό, την γαλανόλευκη, αρκετές ώρες πριν από την άφιξη στη πόλη του ελευθερωτή Ελληνικού Στρατού. Γι΄ αυτό πρέπει να γιορτάζεται, στη μνήμη τους και η 13η Μαΐου!
Θεοδώρου Ορδουμποζάνη
Με την ιστορία της Αλεξανδρούπολης θα ήθελα να ασχοληθώ για λίγο, για να διασκεδάσω κάποιες ανακρίβειες που λέγονται χρόνια τώρα κατά την διάρκεια των Ελευθερίων της πόλης. Πιστεύοντας ότι η αλήθεια είναι πιο σημαντική και από τα ίδια τα γεγονότα, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό, ακούγοντας για μια άλλη χρονιά ότι «οι πρόσκοποι απέδωσαν, ως συντεταγμένο τμήμα τιμές στην έπαρση της Ελληνικής σημαίας, μετά την υποστολή της Γαλλικής, το πρωί της 14ης Μαΐου 1920». Αυτό όχι μόνο είναι αναληθές αλλά παραποιεί την ίδια την ιστορική διαδρομή των γεγονότων. Άλλωστε τι σημασία θα είχε το ποιος απέδωσε τιμές στην έπαρση της Ελληνικής Σημαίας την ημέρα που ήδη από τις πρώτες πρωινές ώρες υπήρχαν στη πόλη Ελληνικά στρατεύματα;
Το 1995, όταν είχα τη τιμή να είμαι Περιφερειακός Έφορος Προσκόπων Έβρου, διοργανώθηκε αναπαράσταση της τελετής αυτής με επιζώντες προσκόπους του ιστορικού αυτού γεγονότος (Αθανάσιος Μανιάς, Αθανάσιος Κριτού και Παναγιώτης Καλφούδης). Και με την ευκαιρία αυτή προκλήθηκε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης συζήτηση για το γεγονός αυτό, με αφηγήσεις επιζώντων προσκόπων, από την οποία αποδείχθηκε ότι το περιστατικό της έπαρσης της Ελληνικής Σημαίας έγινε το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, μία ημέρα πριν εισέλθει στη πόλη ο Ελληνικός Στρατός και για τον λόγο αυτό έχει μεγάλη ιστορική αξία!
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των επιζώντων, τότε, προσκόπων Μανιά και Καλφούδη, η υποστολή της Γαλλικής σημαίας και η έπαρση της Ελληνικής έγινε το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, μπροστά στο σημερινό ταχυδρομείο (Διασυμμαχικό Στρατηγείο τότε), όταν αναχωρούσε το κύριο σώμα των Συμμαχικών δυνάμεων, αφήνοντας πίσω τους μια μικρή φρουρά για να παραδώσει την επόμενη τη πόλη στους Έλληνες. Και επειδή δεν υπήρχε Ελληνικό συντεταγμένο στρατιωτικό τμήμα στη πόλη, φρόντισαν οι επικεφαλείς της Ελληνικής Κοινότητας, σε συνεννόηση με τον δάσκαλο Αθανάσιο Σπανό και τον Αρχηγό της Προσκοπικής Ομάδας Δεδέαγατς Καθηγητή Γιώργο Φίτσιο, να ειδοποιήσουν όλους τους προσκόπους να βρίσκονται νωρίς το απόγευμα στον αυλόγυρο του σχολείου (δίπλα στη Μητρόπολη) και
εν συνεχεία, ως συντεταγμένο τμήμα, να μεταβεί, τραγουδώντας εμβατήρια, στο χώρο του Διασυμμαχικού στρατηγείου, όπου γνώριζαν ότι θα αποχωρούσε το κύριο σώμα των Συμμάχων. Και για αυτό έκανε εντύπωση το γεγονός αυτό στα παιδιά και το θυμόντουσαν σε όλη τους τη ζωή τους ως εξαιρετικό ιστορικό γεγονός. Το ίδιο ανέφερε σε αφηγήσεις του και ο αείμνηστος Ευστράτιος Παπουτσάκης, μέλος και αυτός της πρώτης προσκοπικής ομάδας, ο οποίος συμμετείχε στη τελετή έπαρσης της Ελληνικής σημαίας, και την επόμενη πολύ πρωί (ανήμερα της 14ης Μαΐου 1920), με τη στολή του προσκόπου, μετά από εντολή του Αρχηγού του από την προηγούμενη ημέρα, περίμενε μαζί με άλλους προσκόπους στο λιμάνι. Εκεί ένας έφιππος αξιωματικός, τον επιβίβασε στο άλογο του και του ζήτησε να τον οδηγήσει μαζί με τους στρατιώτες του σε μια τοποθεσία έξω από την σημερινή Αμφιτρίτη, για την διαφύλαξη της σιδηροδρομικής γραμμής, απ΄ όπου επέστρεψε το μεσημέρι. 
Αλλά και η ιστορία του ΓΕΣ (σελ. 25,26), πουθενά δεν αναφέρει ότι πραγματοποιήθηκε υποστολή της Γαλλικής σημαίας και έπαρση της Ελληνικής ανήμερα την 14η Μαΐου 1920. Ο Στρατηγός Μαζαράκης επείγονταν να καταλάβει μετά την πόλη και τη σιδηροδρομική γραμμή Δεδέαγατς – Φερετζίκ και τη μόνη επίσκεψη που έκανε ήταν αυτή στη Μητρόπολη, όπου υπέγραψε το πρακτικό της κατάληψης της πόλης από τα Ελληνικά στρατεύματα. Αναφέρει δε ότι : «Την επομένη (σ.σ. την 15.5.1920) ετελέσθη Δοξολογία επί τη καταλείψει της πόλεως υπό του Ελληνικού στρατού και εγένετο η τελετή υποστολή της γαλλικής σημαίας και της ανυψώσεως της ελληνικής» για την οποία τελετή διασώζεται και σχετική φωτογραφία.
Ήταν γνωστή στους Έλληνες προύχοντες του Δεδέαγατς η άφιξη του Ελληνικού Στρατού το πρωί της 14ης Μαΐου 1920, θα κατέφθανε ο Ελληνικός Στρατός για να καταλάβει, σύμφωνα με τις συνθήκες, τη Θράκη και να την ενσωματώσει στην Ελλάδα. Επίσης γνώριζαν ότι το απόγευμα της προηγουμένης ημέρας θα αποχωρούσε ο κύριος όγκου των Συμμαχικών Δυνάμεων από την πόλη. Ο ίδιος ο Χαρίσης Βαμβακάς, είχε ειδοποιήσει, τον Γάλλο Διοικητή της πόλης Ταγματάρχη Φωρ και τον Έλληνα Λιμενάρχη του Δεδέαγατς, στον οποίο έδωσε εντολή να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την ομαλή αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στο λιμάνι. «Άμα τω κατόπλω των ατμοπλοίων ανήλθον επί του ατμοπλοίου ‘Μυκάλη’ εφ΄ ου το Στρατηγείον ο Έλλην Λιμενάρχης Δεδέαγατς, όστις εγνώρισεν ότι επικρατεί απόλυτος τάξις και ότι η αποβίβασις θα πραγματοποιηθεί άνευ ουδενός
επεισοδίου…» Στα πλαίσια αυτής της προετοιμασίας ζήτησαν από τον Αρχηγό των Προσκόπων Γιώργο Φίτσο να έχει έτοιμη την προσκοπική ομάδα του για να αποδώσει τιμές όταν αμέσως μετά την υποστολή της Γαλλικής θα σηκωνόταν η Ελληνική σημαία, προς το μεσημέρι της 13ης Μαΐου 1920, ως σύμβολο Ελληνικής επικυριαρχίας στη πόλη, έναντι των Βουλγάρων που εποφθαλμιούσαν την κατάληψή της, πριν από την άφιξη του Ελληνικού στρατού. Άλλωστε για αυτόν τον λόγο και ο Επιθεωρητής Σχολείων Θράκης Κων. Λαγουμιτζάκης ανέφερε σε σχετική αναφορά του προς την Ελληνική Κυβέρνηση (6.7.1020) ότι "..Και πριν ή φέρει ούτος (ο ελευθερωτής Στρατός) την Σημαίαν μας, οι πρόσκοποι περιήγαγον αυτήν υπερηφάνως εις κατάπληξιν και εχθρών και φίλων".Πιστεύω ότι η ακρίβεια και οι λεπτομέρειες αναδεικνύουν ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός. Διότι εκείνα τα παιδιά με τα κοντά παντελονάκια, το μαντήλι στο λαιμό, το πλατύγυρο στο κεφάλι, το τριφύλλι στο στήθος και το κοντάρι στο χέρι, τίμησαν, κυματίζουσα στον Θρακικό ουρανό, την γαλανόλευκη, αρκετές ώρες πριν από την άφιξη στη πόλη του ελευθερωτή Ελληνικού Στρατού. Γι΄ αυτό πρέπει να γιορτάζεται, στη μνήμη τους και η 13η Μαΐου!
Φωτογραφίες
1η :Άνοιξη του 1920. Η πρώτη προσκοπική ομάδα του Δεδέαγατς στην παραλία της πόλης με τον αρχηγό της Γεώργιο Φίτσο (καθ΄μενο στη μέση) και τους υπαρχηγούς Γεώργιο Κολοζώφ (αριστερά) και Νίκο Πρωτόπαπα (δεξιά).
2α : Γεώργιος Φίτσιος, Έφεδρος Αξιωματικός και Καθηγητής Φυσικής Αγωγής. ΄Ηρθε στο δεδέαγατς τον Σεπτέμβριο του 1919 και με εντολή του Χαρίση Βαμβακά ίδρυσε την πρώτη Προσκοπική Ομάδα στην πόλη, ενόψει της ενσωμάτωσης της Θράκης στην Ελλάδα.
3η : Πρόσκοποι αποδίδουν τιμές στον Στρατηγό Μαζαράκη - Αινιάν, εξερχόμενο της Μητρόπολης Δεδέαγατς το πρωϊ της 14ης Μαϊου 1920.
4η : Πάσχα του 1920. Οι Πρφόσκοποι με τον Αρχηγό τους Γ. Φίτσιο, τον δάσκαλό τους Α. Σπανό, τον Μητροπολίτη, τις υπόλοιπες τοπικές αρχές της πόλης και τους εκπροσώπους της Διασυμμαχικής Διοίκησης, ψήνουν αρνιά πίσω από τον Ι. Ναό του Αγίου Νικολάου.
5η : 14 Μαϊου 1995, Εξήντα πέντε χρόνια μετά, δύο από τους επιζώντες Προσκόπους της 1ης Ομάδας, που συμμετείχε στην παρουσίαση τιμών στην έπαρση της ΕΡλληνικής σημαίας το μεσημέρι της 13ης Μαϊου 1920, ο Αθανάσιος Μανιάς και ο Αθανάσιος Κριτού, μαζί με δύο νέους Προσκόπους, αναπαραστούν την ιστορική στιγμή.
(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης» τ.26 – Απρίλιος – Μάιος – Ιούνιος 2008 σελ. 10 - 11 στη στήλη «Ημέρες Μνήμης», του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής).-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου