«Τα Ανθεστήρια» της Αλεξανδρούπολης (1968 – 1973)

Ήταν Μάρτης του 1968. Στη χώρα είχε επιβληθεί ένα χρόνο πριν το καθεστώς των Συνταγματαρχών και στους Δήμους είχαν καθαιρεθεί οι αιρετοί Δημοτικοί Άρχοντες και αντικατασταθεί με διορισμένους. Στο Δημοτικό Συμβούλιο της 6ης Μαρτίου 1968, το θέμα αφορά την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. (Σαράντα χρόνια μετά το ίδιο θέμα εξακολουθεί να απασχολεί και σήμερα τους αιρετούς Δημοτικούς και Νομαρχιακούς Άρχοντες της περιοχής και όχι μόνο). Κάποιοι από του δημοτικούς συμβούλους προτείνουν να καθιερωθούν και στη πόλη μας γιορτές  «ΤΑ

ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ», όπως τα ονόμασε, τα οποία να γιορτάζονται την πρώτη Κυριακή κάθε χρόνο μετά την 14η Μαΐου, επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης. Και κατέληξε την πρότασή του ζητώντας όπως την πρωτοβουλία και διοργάνωση αυτών των εκδηλώσεων να αναλάβει εξ ολοκλήρου ο Δήμος. καρναβαλιού, στα πρότυπα γειτονικών πόλεων. Ο διορισμένος αναπληρωτής Δήμαρχος Χρήστος Κουρκουλής, δικηγόρος το επάγγελμα, πήρε τον λόγο και εκθέτει ότι «η πόλη μας, ως μια από τις ωραιότερες

 της Βορείου Ελλάδας, προσφέρεται για την οργάνωση και ανάπτυξη διαφόρων

τουριστικών και εορταστικών εκδηλώσεων με αντικειμενικό σκοπό την προσέλευση όσο το δυνατόν περισσοτέρων τουριστών, εκδρομέων, παραθεριστών και επισκεπτών προς μεγάλο όφελος ολόκληρης της πόλης μας". Και σύμφωνα με το πνεύμα αυτό πρότεινε, όπως αντί του Καρναβαλιού που εισηγούνται οι συνάδελφοί του, να καθιερωθεί μια γιορτή για τα λουλούδια,


Η φυσιογνωμία της πόλης
 Αντικειμενικά η εκδήλωση αυτή ανταποκρίνονταν στην φυσιογνωμία της πόλης της εποχής εκείνης. Η Αλεξανδρούπολη ήταν μια μικρή πόλη, με θαυμάσιο ρυμοτομικό σχέδιο, γεμάτη με μονοκατοικίες, περιτριγυρισμένες με αυλές, κήπους και λουλούδια. Κήποι υπήρχαν σε πολύ μεγάλο αριθμό στην πόλη, γεγονός που μαρτυρούσε την καλαισθησία των ιδιοκτητών - κυρίως των γυναικών - και μάλιστα η περιποίηση αυτών γινόταν χωρίς τη βοήθεια κηπουρών. Πολλές οικοκυρές συναγωνίζονταν ποια αυλή θα έχει τα ωραιότερα λουλούδια. Στους κήπους αυτούς καλλιεργούσαν μεγάλη ποικιλία λουλουδιών, που ομόρφαιναν και ευωδίαζαν όλες τις γειτονιές και ολόκληρη την πόλη. Λογιών λογιών τριανταφυλλιές, αγιόκλημα, φούλια, γιασεμιά, γαρουφαλλιές, ορτανσίες και χίλια δυο άλλα λουλούδια. Την εποχή του Μάη, εποχή ανθοφορίας των λουλουδιών, πλημμύριζαν με το άρωμά τους το δροσερό θαλασσινό αγέρι της πόλης. Ακόμη αυτή την εποχή ανθίζανε οι διάσπαρτες σε όλη τη πόλη πασχαλιές, ακακίες και φλαμουριές και έστελναν κι΄ αυτές το άρωμά τους να συναντηθεί στο μεγάλο πανηγύρι χρωμάτων και αρωμάτων που πλημμύριζε απ΄ άκρου σε άκρο τη πόλη.
Έτσι λοιπόν, το έδαφος ήταν πρόσφορο για να υποβληθεί μια τέτοια πρόταση και να ξεκινήσει μια γιορτή για τα λουλούδια και μάλιστα και με τις ευλογίες των Στρατιωτικών Αρχών στο δόγμα «άρτον και θεάματα» για τον λαό! Και το όνομα της γιορτής αυτής επόμενο ήταν να προέλθει από τα άνθη και να αναζητηθεί στην παράδοση. Και η γιορτή αυτή πήρε το όνομά της από την ομώνυμη γιορτή της
αρχαιότητας, τα "Ανθεστήρια" που ήταν Ιωνική Γιορτή προς τιμή του Θεού Διόνυσου και γιορτάζονταν κυρίως στην Αθήνα, κατά το μήνα Ανθεστηρίων (τέλος Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου).
Η απόφαση
Το Δημοτικό Συμβούλιο με την υπ΄ αριθμ. 127/6.3.1968 απόφασή του ενέκρινε ομόφωνα την πρόταση του αναπληρωτή Δημάρχου και αποφάσισε όπως, «με πρωτοβουλία του Δήμου, καθιερωθεί στη πόλη μας η γιορτή των «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ» η οποία θα τελείται κάθε χρόνο στον ανωτέρω προτεινόμενο χρόνο (πρώτη Κυριακή μετά τη 14η Μαΐου) και τέλος εξουσιοδότησε τον Αντιδήμαρχο Χρ. Κουρκουλή, να έρθει σε επαφή με τον Νομάρχη Έβρου και τις λοιπές τοπικές οργανώσεις και φορείς για την όσο το δυνατόν επιτυχή πραγμάτωση των περί ων πρόκειται εορταστικών εκδηλώσεων». Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε αμέσως από τον Νομάρχη και ανακοινώθηκε σε σχολεία, φορείς και οργανώσεις για να αρχίσει η προετοιμασία εορτασμού των πρώτων Ανθεστηρίων τον Μάιο του ίδιου χρόνου.
Την πρώτη χρονιά ο Δήμος μοίρασε στους φορείς, οργανώσεις και σχολεία, που ανέλαβαν να συμμετάσχουν και να κατασκευάσουν άρματα, δεκάδες εκατοντάδες δεμάτια με γαρύφαλλα. Οι ανθόσπαρτες αυλές των σπιτιών συμπλήρωναν, κυρίως με τα τριαντάφυλλά τους αλλά και με άλλα λουλούδια, το «φυσικό υλικό διακόσμησης των αρμάτων. Μετά από 1-2 χρόνια όμως, τα φυσικά λουλούδια εξέλειπαν και άρχισε να κατασκευάζονται αποκλειστικά από χρωματιστό σγουρό χαρτί. Άλλωστε από την πρώτη χρονιά διαπιστώθηκε ότι, λόγω και της ζέστης, τα φυσικά λουλούδια δεν άντεχαν μία δύο μέρες πάνω στα άρματα, όσο δηλαδή κρατούσε ο χρόνος του στολισμού των αρμάτων με αυτά. Και η παρασκευή των δεκάδων χιλιάδων τεχνικών λουλουδιών απαιτούσε πολύ χρόνο και πάρα πολλά χέρια. Η κατασκευή των αρμάτων ανέδειξε και πολλά ταλέντα στο σμίλευμα του φελιζόλ, και την επεξεργασία του χαρτιού με γύψο, κύριο υλικό κατασκευής των αρμάτων, το αποτέλεσμα των οποίων ήταν να συμμετέχουν στην παρέλαση άρματα υπέροχα στολισμένα με θαυμάσια γλυπτά όπως άλογα, δελφίνια, ιππόκαμποι. κογχύλια, μανιτάρια, κίονες ήλιοι, άμαξες, σπιτάκια και πολλά άλλα έργα κομψοτεχνήματα, πολλά από τα οποία ήταν έργα τέχνης.

Το «πανηγύρι»
Από τις διακοπές του Πάσχα, ένα μήνα σχεδόν πριν τον εορτασμό, άρχισαν οι προετοιμασίες κατασκευής των αρμάτων, της «παρασκευής» λουλουδιών, το ράψιμο των στολών και οι πρόβες παρέλασης των ομάδων. Για ένα μήνα περίπου εκατοντάδες νέοι και νέες και όχι μόνο ξενυχτούσαν, σε αυλές σχολείων ή σε άλλους χώρους για να κατασκευάσουν τα άρματα με την ελπίδα να εντυπωσιάσουν την ημέρα της παρουσίασής τους στην παρέλαση. Αν και δεν υπήρχε στο πρόγραμμα διαγωνισμός ανάδειξης του καλύτερου άρματος ή της καλύτερης παρουσίας ομάδας, εντούτοις υπήρχε ένας άτυπος συναγωνισμός και μια ευγενή άμιλλα ποιο άρμα και ποια ομάδα θα προκαλέσει τα περισσότερα κολακευτικά σχόλια. Και σε μια μικρή κοινωνία, όπως ήταν τότε η Αλεξανδρούπολη, οι εντυπώσεις των κατοίκων γινόταν αμέσως γνωστές από την ίδια μέρα σε όλους.
Με δεδομένο ότι η γιορτή ήταν πάντα το τρίτο δεκαήμερο του Μαΐου και ο καιρός ήταν ηλιόλουστος, χιλιάδες άνθρωποι από την Αλεξανδρούπολη και τους γύρων Δήμους, από την Ορεστιάδα μέχρι την Ξάνθη, συνέρρεαν οικογενειακά για να παρακολουθήσουν την παρέλαση των αρμάτων και να περάσουν μια ευχάριστη ημέρα στη πόλη μας. Και αν ο καιρός ήταν πολύ ζεστός, μετά την παρέλαση των αρμάτων, οι τολμηροί να κάνουν ένα μπάνιο και όλοι να απολαύσουν νόστιμους θαλασσινούς μεζέδες στις ταβέρνες της παραλίες. Και το βράδυ να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Τα άρματα, διακοσμημένα ολόγυρα με λουλούδια, ήταν αυτοκινούμενα ή τα έσερναν αγόρια (στρατιωτικά ή ιδιωτικά αυτοκίνητα, τρακτέρ, πλατφόρμες, κάρα) πάνω στα οποία ήταν προσαρμοσμένες κατασκευές διακοσμημένες και αυτές με λουλούδια (στις αρχές φυσικά, αλλά σύντομα αντικαταστάθηκαν από τεχνητά), που δημιουργούσαν σύνθεση με κάποιο μήνυμα (εθνικό, παροικιακό, κοινωνικό, πολιτιστικό ή παράσταση από την μυθολογία και την παράδοση κλπ). Τα πεζοπόρα τμήματα ήταν ομάδες ατόμων ανταποκρινόμενες στο θέμα, με ομοιόμορφες συνήθως, φορεσιές και κατάλληλο σχηματισμό αποτελούσαν στην πλειονότητά τους μια καλλιτεχνική σύνθεση και επεδίωκαν να προβάλουν κάποιο μήνυμα, να αναπαραστήσουν μια εποχή ή και απλά να υποδηλώσουν τη συμμετοχή κάποιων ομάδων στη γιορτή. Άλλες από τις ομάδες αυτές ήταν επί των αρμάτων ή πέριξ αυτών ενώ άλλες ήταν αυτοτελείς, κυρίως των μικρών παιδιών. Στα Ανθεστήρια έπαιρναν μέρος σύλλογοι, οργανώσεις, υπηρεσίες του Δήμου, νηπιαγωγεία, σχολεία και παιδικοί σταθμοί, γυμνάσια και λύκεια, πρόσκοποι και οδηγοί και διάφοροι άλλοι φορείς. Τα έξοδα συμμετοχής στα Ανθεστήρια επωμίζονταν οι ίδιοι οι φορείς που συμμετέχουν, με κάποια, σχετικά μικρή, συμμετοχή του Δήμου. Η φιλαρμονική του Δήμου, τον πρώτο χρόνο, και οι φιλαρμονικές του στρατού και των γειτονικών Δήμων, τα επόμενα χρόνια, έδιναν τον μουσικό τόνο της παρέλασης. Το βράδυ οι φιλαρμονικές του Δήμου και του Στρατού προσέφεραν ψυχαγωγία στο κοινό, σε ειδικά στημένες εξέδρες στην παραλία με τραγούδια και χορούς που εξελίσσονται σε γενικότερο λαϊκό πανηγύρι.
Το τέλος τους
Οι γιορτές αυτές συνεχίστηκαν, χωρίς να εμπλουτιστούν όμως και με άλλες παράλληλες εκδηλώσεις, ούτε και να επιμηκυνθούν οι ημέρες που πραγματοποιούντο. Όλες οι εκδηλώσεις αφορούσαν την μία και μοναδική ημέρα. Ούτε έγινε οποιαδήποτε σύνδεσή τους με την γιορτή των «Ανθεστηρίων» της αρχαιότητας. Όλα αυτά μέχρι το 1973. Την χρονιά αυτή ο Δήμος, ύστερα από την επιτυχία των εκδηλώσεων των ΑΝΘΕΣΤΗΡΊΩΝ ως θεσμού (όπως ισχυρίζονταν) κατά τα προηγούμενα χρόνια και «προς τον σκοπόν καλυτέρας οργανώσεως αυτών» και επιμίκηνσης των εκδηλώσεων, αποφάσισε τον Οκτώβριο του 1973 τη σύσταση ίδιου Νομικού Προσώπου με το όνομα «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΕΩΣ». Αλλά άλλαι αι βουλαί των μελών του (διορισμένου) Δημοτικού Συμβουλίου και άλλα λαός και οι περιστάσεις κελεύουν!
Ακολούθησαν τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, η πτώση του Παπαδόπουλου και η άνοδος του Ιωαννίδη στην εξουσία, η προδοσία της Κύπρου, η πτώση της χούντας και η επαναφορά της Δημοκρατίας στην χώρα. Η πρώτη μετά την μεταπολίτευση αιρετή Δημοτική αρχή δεν ασχολήθηκε καθόλου με την εκδήλωση αυτή αλλά και ο ίδιος ο λαός της πόλης δεν φάνηκε τότε να επιδιώκει την συνέχιση μιας εκδήλωσης που καθιερώθηκε με την έναρξη σχεδόν του δικτατορικού καθεστώτος. Άλλωστε είχε αρχίσει η πολεοδομική «αναμόρφωση» της πόλης. Σύγχρονες πολυώροφες οικοδομές παίρνουν την θέση των παλιών μονοκατοικιών, οι αυλές η μία μετά την άλλη εξαφανίζονται και τα λουλούδια αρχίζουν να «συχνάζουν» πλέον στα βάζα των ανθοπωλείων και όχι στις αυλές! Το άρωμα των λουλουδιών σταμάτησε να πλημμυρίζει τον αγέρα της πόλης. Άρχισε να γίνεται μια άλλη, «σύγχρονη» πόλη! Και τα (χάρτινα) «ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΑ» δεν είχαν θέση στην πόλη! Εξέπνευσαν και έγιναν παρελθόν! Και σύντομα ξεχάστηκαν.
Αυτά στην Αλεξανδρούπολη. Γιατί από χρόνια γιορτές «Ανθεστηρίων» διοργανώνονται με μεγάλη επιτυχία σε πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδας (Ρόδο, Μεσσηνία, Γαστούνη, Αίγιο, Αθήνα –Λόφος Νυμφών κ.λ.π.), στην Κύπρο, αλλά και στη πόλη Καρτανέγκα της Κολομβίας («Η μάχη των λουλουδιών»), συνδεδεμένες στην πλειονότητά τους και με την αρχαία παράδοση. Επίσης διεξάγονται "Πνευματικά Ανθεστήρια" (Μελβούρνη), "Μουσικά Ανθεστήρια" και πολλές άλλες εκδηλώσεις με την ονομασία "Ανθεστηρια".
Τα «Ανθεστήρια» στην Αρχαιότητα
Τι ήταν τα «Ανθεστήρια» στην αρχαιότητα; Ήταν μια Ιωνική Γιορτή προς τιμή του Θεού Διόνυσου και γιορτάζονταν κυρίως στην Αθήνα, κατά το μήνα Ανθεστηρίων (τέλος Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου). Γιορτάζονταν επίσης σε διάφορες πόλεις της Ιωνίας. Οι γιορτές των Ανθεστηρίων στην Αθήνα διαρκούσαν τρεις μέρες. Η γιορτή περιλάμβανε συμπόσιο όλων των Αθηναίων, διαγωνισμό οινοποσίας και προσφορά στεφανιών από λουλούδια προς τον τιμώμενο Θεό. Παράλληλα γινόταν μια συμβολική τελετή γάμου, (λέγεται ότι από εκεί κρατά το έθιμο του Βλάχικου Γάμου, στην Θήβα), μεταξύ του Θεού και της γυναίκας του άρχοντα βασιλέα, μέσα από την οποία ολόκληρη η πόλη ερχόταν σε κοινωνία με το Διόνυσο και εξασφάλιζε έτσι πλούσιους καρπούς στη γη της. Η τελευταία μέρα ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς και οι πιστοί προσέφεραν μέσα σε χύτρες, σπόρους στο Διόνυσο και στο χθόνιο Ερμή. Η λέξη Ανθεστήρια προέρχεται από τη λέξη Άνθος - ήταν δηλαδή η γιορτή των λουλουδιών. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι προέρχεται από το ρήμα «αναθέσασθαι» που σημαίνει εξορκίζω, αφού η γιορτή των αρχαίων Ανθεστηρίων ήταν και γιορτή αφιερωμένη τις ψυχές των νεκρών και τον εξορκισμό των κακών πνευμάτων.
Στη μυθολογία η γέννησή τους
Τα Ανθεστήρια σαν γιορτή των λουλουδιών και της Άνοιξης, της αναγέννησης της φύσης και της θεοί

φοβήθηκαν ότι η ανθρωπότητα θα καταστρεφόταν. Παρ’ όλες τις προσπάθειες των θεών, η Δήμητρα παρέμεινε αμετάπειστη. Ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Πλούτωνα και τον παρακάλεσε ν' αφήσει την Περσεφόνη ελεύθερη. Ο Πλούτωνας δέχθηκε αλλά την ώρα που η Περσεφόνη ετοιμαζόταν να φύγει, της έδωσε να φάει ένα γλυκό ρόδι. Με αυτό το τέχνασμα δεν θα έχανε την αγαπημένη του για πάντα, θα την είχε μαζί του τέσσερις μήνες το χρόνο. Η Περσεφόνη γύρισε στη μητέρα της και αμέσως όλα τα λουλούδια άνθισαν και οι αγροί γέμισαν με στάχια και καρπούς. Η γη άρχισε να βλασταίνει και συνέχιζε να καρποφορεί για οκτώ μήνες, όσο η Περσεφόνη θα έμενε με τη Δήμητρα. Τους υπόλοιπους τέσσερις μήνες θα κατέβαινε στον Κάτω Κόσμο για να ενωθεί με τον Άδη και να δημιουργήσει μαζί του τις δυνάμεις που θα προετοίμαζαν την εφορία του εδάφους. Το ρόδι που της πρόσφερε ο Άδης, με τα χιλιάδες σπέρματα στο εσωτερικό του, συμβόλιζε λοιπόν τη γονιμοποίηση των χωραφιών, την ένωση του σπόρου με το χώμα, της Περσεφόνης με το θεό του Κάτω Κόσμου.

καρποφορίας, συνδυάστηκαν και με το μύθο του Πλούτωνα και της Περσεφόνης που διασώθηκε στον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα. Σύμφωνα με το μύθο, η Δήμητρα είχε αποκτήσει με το Δία μια πολύ όμορφη κόρη, την Περσεφόνη. Η ομορφιά της θάμπωσε το Θεό του Κάτω Κόσμου, τον Πλούτωνα, ο οποίος μια μέρα την έκλεψε και την πήρε μαζί του στο σκοτεινό του βασίλειο, τον Άδη. Η Δήμητρα οργισμένη και θλιμμένη κλείστηκε στο Ναό που είχε κτίσει ο βασιλιάς της Ελευσίνας, Κέλεος. Μαζί της μαράζωσε και ολόκληρη η γη. Τα χωράφια ξεράθηκαν, τα λουλούδια μαράθηκαν και οι καρποί σάπισαν. Οι άνθρωποι άρχισαν να πεθαίνουν από την πείνα και οι

Φωτογραφίες: (από το αρχείο Θ. ορδουμποζάνη)

1 - 17 : Διάφορα πεζοπόρα τμήματα και άρματα Σχολείων, Οργανισμών και Συλλόγων κατά την παρέλαση (1968,1969,1970) .
18. Αναμνηστική φωτογραφία πριν την παρέλαση.
19. 31 Μαϊου 1970.Στην παραλία ομάδα Ναυτοπροσκόπων μπροστά στρο άρμα τους με θέμα "Το βασίλειο του Ποσειδώνα".
20.- 4 Ιουνίου 1972. Ομάδα Προσκόπων μπροστά στο άρφμα τους με θέμα "Το άρμα των Δράκων".
21. - 3 Ιουνίου 1973. Αναμνηστική φωτογραφία μπροστά στο άρμα των Προσκόπων.

22.- Από τα Ανθεστήρια της Κυπαρισσίας έτους 1972 (φωτογραφία από το Διαδύκτιο).

23.- Από τα Ανθεστήρια της Ρόδο (φωτογραφία από το Διαδύκτιο).

24.- Άρμα από τα Ανθεστήρια της Καρτανέγκα της Κολομπίας. (φωτογραφία από το διαδύκτιο).

25.- Αττική ερυθρόμορφη στάμνος στην οποία εικονίζεται διονυσιακή γιορτή. Το είδωλο του Διονύσου στο κέντρο περιβάλλεται από μαινάδες σε κατάσταση έκστασης. Η αριστερά γεμίζει ένα σκύφο με κρασί, ενώ η δεξιά παίζει τύμπανο. Περίπου 420 π.χ. (Napoli Myseo Archeologio Nazionale)

Δημοσιεύθηκε στη περιοδική έκδοση του Δικηγορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης "ΝΟΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ", τεύχος 59, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2009, σελ. 6-7.

"Δεν υπάρχουν ξένοι! Μόνο φίλοι που δεν έχουν ακόμα συναντηθεί"!

(ανώνυμο γκράφιτι)
Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση των Βουλγαρικών και των Ελληνικών Αρχών να επιτρέψουν για πρώτη φορά την μετάβαση των κατοίκων των χωριών του Τριγώνου Έβρου χωρίς τελωνειακές διαδικασίες από διάβαση του Κυπρίνου, στο Ιβαϊλοβγκαντ της Βουλγαρίας (παλιό Ορτάκιοϊ) για να γιορτάσουν το 2009 όλοι μαζί την γιορτή του Τρύφωνα, κοινή γιορτή των αμπελουργών από παλιά της περιοχής, θυμήθηκα ένα άρθρο που έγραψα στην τοπική εφημερίδα «Πανθρακική» στη στήλη που μου είχε παραχωρηθεί «…η άλλη άποψη», στις 19 Ιουλίου του 2004, με αφορμή την πρώτη επίσκεψή μου προ πέντε περίπου ετών στο Ιβαϊλοβγκραντ, πατρίδα του αείμνηστου πατέρα μου, που πήρε τον δρόμο της προσφυγιάς για το Δεδέαγατς, μαζί με τους γονείς, το 1913! Τίτλος του άρθρου ήταν «Δεν μπορεί να είμαστε ακόμα ξένοι»! Και με πολύ χαρά διαπίστωσα , αυτό που τότε έγραφα τότε, ότι , οι κάτοικοι των δύο αυτών περιοχών, που τους χώρισαν παλιά οι πόλεμοι με συρματοπλέγματα και τους χωρίζει τώρα μόνο μια νοητή συνοριακή γραμμή, και η αδιαφορία των αρμοδίων να ανοίξουν μια τελωνειακή πύλη, δεν μπορεί να είναι ακόμη ξένοι. Πρέπει να ξανασυναντηθούν. Και ξανασυναντήθηκαν όλοι μαζί! Το άρθρο αυτό είχε ως εξής:

«Σήμερα γράφω με την πένα της ψυχής. Η λογική δεν έχει θέση όταν η καρδιά έχει σκιρτήσει και έχει πλημμυρίσει από συγκίνηση! Ελπίζω να μου το συγχωρήσετε.
Μια πρόσκληση – πρόκληση του Νομάρχη Έβρου Νίκου Ζαμπουνίδη να επισκεφθούμε μαζί την γενέτειρα των γεννητόρων μου και γενέτειρα των δικών του γεννητόρων, την μακρινή για μένα, μα τόσο κοντινή για τον ίδιο, πατρίδα του πατέρα μου και του δικού του πατέρα, ήταν η αφορμή της επίσκεψής μου!
Ορτάκιοϊ το έλεγαν οι γονείς μας. Ιβαϊλογκρατς το λένε σήμερα. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα και μέχρι το 1912-13 η πόλη ήταν κέντρο εμπορίου με πάνω από 3.000 κατοίκους που ασχολούνταν με τη χαλκουργία, κασσιτέρωμα, σηροτροφία, αμπελουργία, Παρασκευή σουσαμόλαδου και κτηνοτροφία. Χαμένη πατρίδα στο μυαλό μου. Όπως χαμένες πατρίδες υπάρχουν στο μυαλό και στη ψυχή των περισσότερων από εμάς. Το Ορτάκιοϊ, πατρίδα του Μεγάλου Δασκάλου Άγγελου Ποιμενίδη και της Δασκάλας Ζωγράφου Χαρίκλειας Χατζησάββα – Φωτίου! Πατρίδα του παλιού γιατρού και Δημάρχου της πόλης Μενέλαου Μαστράφη. Πατρίδα πολλών γνωστών και άσημων συμπολιτών μας.
Πήγαινα να προσκυνήσω, εκεί που έζησε τα παιδικά του χρόνια και δεν μπόρεσε έκτοτε να ξαναεπιστρέψει ο πατέρας μου. Έφθασα με σφιγμένη την καρδιά! Άλλα περίμενα να δω! Μα άλλα είδα. Και ξαφνικά άλλαξαν όλα μέσα μου! Και συναισθήματα και εντυπώσεις! Μια όμορφη μικρή πολιτεία, πνιγμένη μέσα στο πράσινο. Με τις πανύψηλες φλαμουριές να σκιάζουν πλακόστρωτους δρόμους. Σπίτια παλιά μα πολύ οικεία. Άνθρωποι απλοί, καταδεχτικοί, ευγενικοί, φιλόξενοι. Όλα θύμιζαν Θράκη. Είναι άλλωστε κομμάτι της Θράκης! Και δρόμοι και σπίτια και φύση και μυρωδιές και άνθρωποι. Κυρίως οι άνθρωποι!
Την άλλη μέρα ξύπνησα χαράματα και βγήκα στους δρόμους! Να διαπιστώσω ότι δεν ήταν όνειρο ότι βρισκόμουν εκεί όπου έζησαν οι πρόγονοί μου! Πρωί πρωί στο δρόμο λιτές φιγούρες με καλοκάγαθα πρόσωπα, καθώς τραβούσαν για τη δουλειά, σε χαιρετούν ευγενικά! Λες και σε ήξεραν χρόνια! Λες και γνώριζαν ότι ήμουν δικός τους άνθρωπος. Αργότερα στο Δημαρχείο, ο Δήμαρχος μας υποδέχθηκε με μια τεράστια αφίσα της Εθνικής μας Ποδοσφαίρου. Και μας την έδειξε με μεγάλη περηφάνια! Λες και ήταν δική τους η ομάδα που σήκωσε το κύπελλο ψιλά! «Χαιρόμαστε για την επιτυχία των γειτόνων μας», είπε αφοπλιστικά! «Νομάρχη βάλε την υπογραφή σου για να θυμόμαστε αυτή τη μεγάλη χαρά». Το ίδιο μας έλεγαν και όσους συναντήσαμε! Ακόμα ψάχνω να θυμηθώ αν ποτέ χαρήκαμε για κάποια επιτυχία των γειτόνων μας.
Υπάρχουν και Έλληνες αρκετοί, εκεί. Ο κυρ Λυμπέρης, ογδόντα τόσο χρονών, με την φαμίλια του άνοιξε διάπλατα το σπιτικό του για να μας καλωσορίσει γεμάτος χαρά με άπταιστα Ελληνικά! Μια γιαγιά, η κυρά Ελένη, πάνω από εκατό χρόνων, ζωντανή ιστορία του τόπου, στέκει εκεί για να θυμίζει την πλούσια ιστορία του Ελληνισμού στον τόπο αυτό. Ο Νικόλας, ο δάσκαλος, πρόθυμος να βοηθήσει να βρούμε τις ρίζες μας. Το μόνο που μας παρακάλεσε να του στείλουμε ήταν λίγα παλιά Ελληνικά περιοδικά! Για να διαβάζει τα βράδια και να ταξιδεύει Ελλάδα! Τόσο ευτελή για μας. Μα τόσο πολύτιμα για αυτόν.
Υπάρχει και η σύγχρονη νεολαία. Μια νεολαία που τα βράδια ακούει στις λίγες καφετερίες της περιοχές Ελληνικά τραγούδια. Σαν τη δική μας νεολαία. Λυγερόκορμα αγόρια και κορίτσια που χόρεψαν Ελληνικούς και θρακιώτικους χορούς με το ίδιο κέφι όπως και τους δικούς τους, που μοιάζουν τόσο πολύ με τους δικούς μας. Που μας μάγεψαν με χασάπικους και ζεμπέκικους χορούς, σε χορογραφίες που θα τις ζήλευαν και οι καλύτεροι Έλληνες χορογράφοι. Κα λαχταρούν ελληνικούς δίσκους. Με Μητροπάνο, με Καρά, με Ρέμο, με Αλεξίου. Γιατί και αυτούς τους καλλιτέχνες αγαπούν, όπως και οι δικοί μας νέοι.
Πανέμορφες παλιές Ελληνικές χριστιανικές εκκλησίες, κλειδωμένες τις μέρες που δεν λειτουργούν για να διασωθούν οι αμύθητοι θησαυροί που βρίσκονται εκεί στα σωθικά τους και στους οποίους με έκπληξη διαβάσαμε σε ελληνική γραφή επιγραφές, όπως «προσφορά από την συντεχνία γεωργών» ή από «την συντεχνία γανωματέων» ή την «συντεχνία κτηνοτρόφων», με ελληνικά ονόματα καλλιτεχνών.
Πολιτιστικά ρωμαϊκά, βυζαντινά και χριστιανικά μνημεία, σχεδόν παρόμοια με τα δικά μας, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα από τα σύνορά μας. Τοπικές στολές και τοπικοί χοροί σχεδόν όμοια με αυτά των Μεταξάδων και των Ασβεστάδων. Τα πάντα θυμίζουν Θράκη. Η φύση, οι άνθρωποι, τα σπίτια (μερικά από τα οποία, παλιά Ελληνικά, με πολύ μεράκι έχουν αναστηλώσει), οι δρόμοι και τα σοκάκια, η ζεστασιά που αισθάνεσαι όταν κυκλοφορείς στους δρόμους! Το άρωμα που αποπνέεις στις γειτονιές. Τα αμπέλια τριγύρω στην πόλη. Τα καπνοχώραφα. Ο ποταμός Άρδας που λίγο πιο κάτω εισβάλει καθημερινά στη χώρα μας.
Σε όλες τις συζητήσεις ένα μοτίβο ακουγόταν. «Είμαστε απομονωμένοι. Θέλουμε να κρατήσουμε τους νέους μας στο τόπο τους. Όπως και εσείς, απέναντι από εμάς, τα δικά σας παιδιά, στα δικά σας χωριά. Μόνο εσείς μπορείτε να μας βοηθήσετε. Μόνο εσείς είστε οι φίλοι μας! Να μας επιτρέψετε να επικοινωνήσουμε μαζί σας. Εδώ απέναντι, στα 2-3 χιλιόμετρα. Εδώ που ο πένθιμος ήχος της καμπάνας σας είναι και για μας πένθιμος ήχος. Εδώ που όταν βαράνε τα νταούλια και οι ζουρνάδες, είναι χαρά και γλέντι και για μας».
Ο Νομάρχης Έβρου τους διαβεβαίωσε ότι σύντομα θα ανοίξει τελωνειακή είσοδος στον Κυπρίνο και ότι θα ξανασμίξουν οι κάτοικοι των δύο περιοχών, και η ευχή να μην αργήσει, ήταν η απάντηση.
Αν νοιώσετε την ανάγκη να βοηθήσετε αυτούς τους άγνωστους φίλους και γείτονές μας να βγουν από την απομόνωση, επισκεφθείτε τους! Είναι τόσο κοντά μας και όμως εμείς τους έχουμε αφήσει τόσο μακριά μας. Και είμαι βέβαιος ότι θα αισθανθείτε όμορφα. Και θα περάσετε καλά. Και δεν θα μετανιώσετε»!

Σημείωση 16.02.2009

Αυτά πριν από πέντε περίπου χρόνια. Έκτοτε επισκέφθηκα την περιοχή άλλες 3-4 φορές. Δεν έχει όμως ακόμα υλοποιηθεί η υπόσχεση του Νομάρχη Έβρου, του τότε Υφυπουργού Εξωτερικών Θρακιώτη Ευρυππίδη Στυλιανίδη, ούτε και η κοινή συμφωνία των Πρωθυπουργών των δύο κρατών, ότι θα ανοίξει τελωνείο για την ελεύθερη επικοινωνία των κατοίκων των δύο περιοχών. Από την εκεί πλευρά υπάρχει ο δρόμος. Από εμάς εξαρτάται τώρα. Ένας δρόμος 3-4 χιλιόμετρα και ένα τελωνειακό φυλάκιο. Και όλα αυτά όταν και εμείς και οι Βούλγαροι είμαστε μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη όλα αυτά έχουν καταργηθεί μεταξύ των παραμεθόριων οικισμών. Εμείς ακόμα βρίσκουμε προφάσεις να υψώνουμε τοίχους απομόνωσης!

Φωτογραφίες (αρχείο Θ. Ορδουμποζάνη)

1.- Άποψη του Ιβαϊλοβγκραντ από ψιλά

2.- Η πλατεία του Ιβαϊλοβγκραντ

3.-Το ιστορικό και λαογραφικό μουσείο παλιό ανακινισμένο αρχοντόσπιτο-κουκουλόσπιτο.

4.- Κοπέλες του χωριού με τοπικές ενδυμασίες

5.- Δρόμος στο παλιό Ορτάκιοϊ

6.- Το εσωτερικό του Ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα

7.- Εικόνισμα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης

8.- Παλιό ελληνικό σπίτι

9.- Στο εσωτερικό του σπιτιού του Μπάρμπα Λυμπέρη με την φαμίλια του

10.- Συνομιλία της γιαγιάς Ελέν ης με τον Νομάρχη Έβρου

11.- Το βράδυ στις δισκοτέκ οι Ελληνικοί χοροί και τραγούδια έχουν την τιμητική του

12.- Στο εσωτερικό της Ρωμαϊκής κατοικίας "Αλμύρα"

13.- Ο Ποταμός Άρδας, λίγο πριν από το μεγάλο φράγμα

14.- Στο σχολείο του χωριού με τον Δάσκαλο Νικόλα

15- Άποψη του παλιού οικισμού

(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Δικηγορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης "ΝΟΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ", μηνός Φεβρουαρίου 2009, αριθμ. φύλλου 56, σελίς 8 & 9.

Οι ψησταριές της Πρωτοχρονιάς

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος παραμονή πρωτοχρονιάς η Αλεξανδρούπολη πνίγηκε στους καπνούς και τις μυρωδιές των ψημένων κρεάτων. Το κρασί και το τσίπουρο έρευσε άφθονο ενώ ήχησαν οι ζουρνάδες, τα κλαρίνα και τα νταούλια. Πρόκειται για ένα έθιμο που το ενθυμούμαι από πολύ μικρός, όταν πρωϊ – πρωϊ πήγαινα στην αγορά για να πω τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα και να καταλήξω στη συνέχεια στο κρεοπωλείο του πατέρα μου.
Με την απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους το 1945 και μετά, η αγορά άρχισε να βρίσκει σιγά σιγά την παλιά της αίγλη! Η πλειοψηφία των καταστημάτων τροφίμων βρισκόταν στην οδό Εμπορίου, από τη συμβολή της με την οδό Κύπρου μέχρι την Πλατεία του Σιδηροδρομικού Σταθμού και στους γύρω παράδρομους. Κρεοπωλεία, παντοπωλεία, μανάβικα, οινοποιία, ζαχαροπλαστεία, καφεκοπτεία, αρτοποιεία, μαγειρεία, κ.λ.π. Και τα αγαθά άρχισαν να ξαναπαίρνουν θέση στις προθήκες των καταστημάτων! Τα μεγάλα εμπορικά, καταστήματα υφασμάτων, γυαλικών, ρουχισμού, ραφτάδικα, σιδηρικά παπουτσίδικα, βρισκόταν στην κεντρική Λεωφόρο, στις αρχές της 14ης Μαΐου, στην οδό Κύπρου και στον πίσω από την Εμπορίου δρόμο, την οδό Δικαστηρίων. Στους δε παραδρόμους υπήρχαν τα πατσατζίδικα, τα καφενεία τα καρβουνιάρικα, οι τενεκετζήδες κ.λ.π. μαγαζιά.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, οι καταστηματάρχες στην οδό Εμπορίου στόλιζαν με την πραμάτεια τους τις προσόψεις των καταστημάτων που ήταν ανοικτές για να την βλέπει κόσμος που κατέβαινε για να ψωνίσει τα αναγκαία για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι. Οι παντοπώλες στόλιζαν τα μαγαζιά τους με τενεκέδες λάδια, κάσες με σαπούνια, σκούπες, αλεύρια, ζάχαρη, τυριά, ελιές, σακιά με φασόλια και άλλα όσπρια. Οι ζαχαροπλάστες με κανταΐφι, μελομακάρονα, κουραμπιέδες, λουκούμια και άλλες λιχουδιές. Οι μανάβηδες αράδιαζαν τα τελάρα και τα κοφίνια με τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα μήλα, τα χαρούπια, τα κάστανα, τα λάχανα, δεμάτια με πράσα, αρμαθιές με κρομμύδια και σκόρδα και άλλα ζαρζαβατικά της εποχής. Κι οι κρεοπώλες κρεμούσαν στα τσιγκέλια τους τα χοιρινά κρέατα και τα λύπη σε λωρίδες, («λαρδί τα ονόμαζαν»), βοδινά και μοσχαρίσια μπούτια, μοσχαροκεφαλές, λουκάνικα, καβουρμάδες και παστρουμάδες. Πάνω σε τραπεζάκια στοιβαζόταν παστωμένο χοιρινό λίπος και χοιρινές μπριζόλες. Κι΄ αν ο καιρός το ευνοούσε, οι κυνηγοί έφερναν απ΄ τον «Γιαούρ Αντά» αγριογούρουνα, πολύχρωμες άγριες πάπιες, χήνες και άλλα πουλερικά.
Λόγω του ψύχους που επικρατούσε, οι κρεοπώλες, που είχαν ορθάνοιχτα τα μαγαζιά τους, αναγκαζόταν να ανάβουν μαγκάλια με κάρβουνο για να ζεσταθούν και με την ευκαιρία αυτή συνήθιζαν να ψήνουν πάνω στα κάρβουνα χοιρινά κοψίδια και χοιρινό παστό λίπος, το λαρδί, που γέμιζε την αγορά με καπνούς και μυρουδιές. Κάτι που δεν επιτρεπόταν να κάνουν την παραμονή των Χριστουγέννων και σαράντα μέρες πριν, αφού όλοι σχεδόν, σύμφωνα με την παράδοση, νήστευαν και θεωρούσαν αμαρτία να αρτιθούν!
Οι καταστηματάρχες της αγοράς για να ανταλλάξουν ευχές με τους πελάτες τους για τον ερχομό του καινούργιου χρόνου, έστηναν έξω από τα μαγαζιά τους τραπεζάκια με τα διάφορα κεράσματα. Έτσι οι κρεοπώλες έβαζαν τα ψητά από τα μαγκάλια, οι ποτοποιοί τα κρασιά, οι μανάβηδες τα κρεμμύδια και τα φρούτα, οι παντοπώλες ελιές, τυρί και ξηρούς καρπούς, οι ποτοποιοί το πιοτό (συνήθως κόκκινο μπρούσκο κρασί) και οι ζαχαροπλάστες τα γλυκά τους.
Όποιος καταστηματάρχης αργούσε το πρωί να ανοίξει το κατάστημά του (από τα άγρια χαράματα η αγορά ζούσε σαν σε πανηγύρι), τον υποδέχονταν με ριπές οσπρίων που πετούσαν πάνω στις λαμαρινένιες μαρκίζες και έκαναν τόσο δυνατό θόρυβο που νόμιζες ότι είχε μεγάλη χαλαζόπτωση. Οι φάρσες και τα πειράγματα μεταξύ των καταστηματαρχών και πελατών έδιναν και έπαιρναν χωρίς παρεξηγήσεις. Παρά τα δύσκολα εκείνα χρόνια, εποχή εμφυλίου και ανασυγκρότησης, όλη η αγορά θύμισε ένα ευχάριστο πανηγύρι.
Από τα άγρια χαράματα όλη η αγορά ήταν στο πόδι και από το πρωί μέχρι αργά το μεσημέρι όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της πόλης περνούσαν από την αγορά για να ψωνίσουν τα αναγκαία για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι και να ανταλλάξουν τις πατροπαράδοτες ευχές. « Άντε με το καλό να μας έρθει και να φέρει καλύτερες μέρες» έλεγε ο ένας! «Υγεία ν΄ έχουμε και θα πάνε όλο καλά» απαντούσε ο άλλος!
Το ίδιο βέβαια συνέβαινε και με όλους τους προύχοντες της πόλης, με πρώτο απ΄ όλους τον Δήμαρχο που υποδεχόταν η αγορά με χειροκροτήματα και έτρεχαν όλοι να τσουγκρίσουν ένα ποτήρι μαζί του και να ανταλλάξουν τις ευχές. Ακολουθούσαν ο Αστυνόμος, ο Νομάρχης, οι Βουλευτές, ο Νομοκτηνίατρος, ο Νομίατρος, ο Εισαγγελέας, οι Τραπεζίτες, οι Ναυτικοί Πράκτορες και άλλα αξιοσέβαστα πρόσωπα της πόλης. Και μαζί με τις ευχές που αντάλλασαν, γευόντουσαν το πιοτό και τους μεζέδες που κερνούσαν οι καταστηματάρχες. Κάποιοι μάλιστα δεν έχαναν την ευκαιρία, μαζί με τις ευχές τους να ψιθυρίσουν στους προύχοντες και κάποιο παράπονό τους ή να ζητήσουν κάποιο ρουσφέτι για την καινούργια χρονιά! Οι τζαμπάζιδες και οι κρεοπώλες, που είχαν σχέση με τον μαχαλά, έφερναν νταούλια, ζουρνάδες και κλαρίνα και όλη η αγορά έμοιαζε με ένα μεγάλο πανηγύρι.
Από πολύ πρωί η οδός Εμπορίου πλημμύριζε και από πιτσιρικάδες που με τα τρίγωνα τους και κάποιοι, λιγοστοί, με φυσαρμόνικες, έψαλαν τα κάλαντα, για να εισπράξουν μια ευχή «καλή πρόοδο και του χρόνου» και το μπαξίσι κάποιο πορτοκάλι ή λίγα καρύδια ή μερικά χαρούπια. Κάπου κάπου έπεφτε και κανένα μισόφραγκο ή μερικές δεκάρες! Αν ήταν ολόκληρη δραχμή, έ.... τότε χαράς πανηγύρι για τους μικρούς! Κάποιοι μάλιστα κοντοστέκονταν πάνω από τα μαγκάλια και απολάμβαναν τις μεθυστικές μυρωδιές των ψητών, μέχρι να φιλοτιμηθεί κάποιος από τους μεγάλους να του πει «τσίμπα ένα κομμάτι κρέας και στο καλό»! Μετά περνούσαν οι εκδοροσφαγείς, οι οδοκαθαριστές του Δήμου, οι μεταφορείς των κρεάτων και άλλων προϊόντων, οι εκφορτωτές και άλλοι εργαζόμενοι στην αγορά με ένα χάρτινο κουτί στο χέρι, όπου μετά την ανταλλαγή των ευχών που τις είχαν γραμμένες σε καρτελάκια, (όπως π.χ. «Οι εκδοροσφαγείς σας εύχονται αίσιον και ευτυχές το Νέον Έτος), έπεφτε στο κουτί το μπαχτσίσι ως ανταμοιβή για την δουλειά της χρονιάς, για να τα μοιρασθούν μετά ως δώρο του νέου έτους. Ακολουθούσαν σε ομάδες οι μαθητές του Γυμνασίου και οι Πρόσκοποι, που έλεγαν ομαδικά τα κάλαντα. Στην διασταύρωση της 14ης Μαΐου με την Λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου, το βάθρο - στέκι του Τροχονόμου γέμισε από τα δώρα, (φρούτα, κρασιά, γλυκά, ξηροί καρποί και άλλα τρόφιμα), που τα έστελναν οι άνθρωποι της αγορά για να ευχαριστήσουν τους αστυνομικούς αλλά για και να τους …εξευμενίσουν να κάνουν τα …στραβά μάτια στα τεκταινόμενα στην αγορά! Το μεσημέρι τα πράγματα ηρεμούσαν. Το βράδυ όμως ξανάρχιζε η ζωντάνια στην αγορά. Αυτοί που δούλευαν όλη μέρα, κάποιοι ξεχασμένοι στις παρακείμενες ταβέρνες, κάποιοι «μπαταχτσίδες» έτρεχαν να προλάβουν να κάνουν και αυτοί τα ψώνια τους! Έβγαιναν και διάφορες παρέες νεαρών με κιθάρες και αρκοντεόν καθώς και η χορωδία του Δήμου με τον αξέχαστο Χριστόφορο Παπαδόπουλο και η αγορά πλημμύριζε από μελωδικές φωνές!
Το έθιμο αυτό συνεχίστηκε ανελλιπώς μέχρι την παραμονή πρωτοχρονιά του 1965. Την επόμενη χρονιά ο Δήμος πραγματοποιούσε έργα αποχέτευσης κατά μήκος όλης της οδού Κύπρου και τα ορύγματα με τους σωρούς χωμάτων δυσκόλευαν την πρόσβαση των κατοίκων σε όλη την αγορά. Αυτό το γεγονός εξόργισε τους καταστηματάρχες, κυρίως αυτούς που είχαν τα καταστήματά τους στη συμβολή των οδών Κύπρου και Εμπορίου που ήταν και η είσοδος στην αγορά! Για να εκφράσουν την δυσφορία τους στον τότε Δήμαρχο Θωμά Μιχαήλογλου, τον υποδέχθηκαν το πρωί της παραμονής Πρωτοχρονιάς όχι με τα καθιερωμένα (χειροκροτήματα, ευχές, μαγκάλια, μεζέδες, κρασί, κεράσματα, νταούλια και ζουρνάδες), αλλά με κλαδιά από αγκαθωτά κέδρα, τα αδρίτσια, που εμφύτεψαν πάνω στα χώματα που υπήρχαν στο μέσο του δρόμου, παραπονούμενοι στον Δήμαρχο ότι μετέτρεψε την αγορά σε «ορμάνι». Κανείς δεν είχε διάθεση να ανάψει μαγκάλια και οι καπνοί των ψημένων κρεάτων και οι μυρωδιές τους, το κρασί, τα κεράσματα χάθηκαν από την αγορά. Όπως χάθηκαν και τα νταούλια και οι ζουρνάδες που σίγησαν. Ήταν τόση μεγάλη η δυσφορία τους για την κατάσταση που επικρατούσε στους δρόμους της αγοράς που κανείς δεν είχε όρεξη για γλέντια και ευχές. Αυτό ήταν και η αφορμή να σταματήσει για αρκετά χρόνια το έθιμο αυτό.
Ξαναήρθε στην επικαιρότητα στα μέσα στη δεκαετία του 1990 σποραδικά σε διάφορα σημεία της πόλης, κυρίως από ανθρώπους που είχαν ζήσει στην οδό Εμπορίου παλιά, έξω από καφετερίες και ταβέρνες, για να λάβει την σημερινή μορφή, κατά την οποία όλη η πόλη απ’ άκρου σ΄ άκρο, πνίγεται στον καπνό των μαγκαλιών και «μοσχοβολά» μπριζόλες, πανσέτες και λουκάνικα. Το κρασί και το τσίπουρο, ντόπιας πάντα παραγωγής, ρέει άφθονο ενώ τα νταούλια, οι ζουρνάδες και τα κλαρίνα ξανάπιασαν δουλειά και δεν προο λαβαίνουν να τρέχουν από στέκι σε στέκι, από δρόμο σε δρόμο και από παρέα σε παρέα. Και ξανάπιασαν «δουλειά» οι τοπικοί άρχοντες που δεν προλαβαίνουν να γυρίσουν από παρέα σε παρέα και από ψησταριά σε ψησταριά για να γευθούν μεζέδες να τσουγκρίσουν τα ποτήρια τους με τον κόσμο και να ανταλλάξουν ευχές για τον καινούργιο χρόνο। Μάλιστα πολλοί επισκέπτες της πόλης τις ημέρες εκείνες απόλαμβάνουν μαζί με τους ντόπους το μεγάλο πανηγύρι και απολαμβάνουν αυτό μεγάλο γλέντι।Όπως έμαθα, το έθιμο αυτό άρχισε τελευταία να εξάγεται και στις γειτονικές πόλεις.

Φωτογραφίες

1.- Τα ταβερνάκια της αγοράς
2.- To οπωροπωλείο Ελ. Καμπουράκη & Θ. Καπέλη στην οδό Εμπορίου.

3. Το κρεωπείο του Μπένου στην οδό Εμπορίου στολισμένο με τα σφάγειά τουτ.

4.- Παντοπωλκείο των Αδελφών Μαρτίου στη γωνία Εμπορίου & Κύπρου με την πραμάτια του.
5.- Το κρεοπωλείο του Κίστσου στην οδό Εμπορίου.

6. Το οπωρροπωλείο του Βουτσινά.

7.-Ένα μικρό διάλειμα και πολύ κέφι κρεοπωλών μπροστά από το κρεοπωλείο του Κεκετζή (φωτ. Αγγέλας Γιαννακίδου - Λαογραφικό Μουσείο Θράκης).
8.-Ψησταριά μπροστά στο Δημαρχείο (31.12.2008).
9.-Ζουρνάδες και νταούλια δίνουν τον τόνο του γλεντιού (31.12.2008).

10.-Και άλλη ψησταριά στην Λεωφ. Δημοκρατίας (31.12.2008)
11.-Το κρασί τρέχει άφθονο, αδειάζουν τα βαρέλια και ανεδβαίνει το κέφι στα ύψη ( 31.12.2007)

12.- Όλος ο κόσμος δοκιμάζει τους μεζέδες από τις δεκάδες ψησταριές που υπάρχουν σε όλα τα σημεία της πόλης.

13.-Οι επίσημοι παρόντες και αυτοί μστην ψησταριά μπροστά στην Αστυνολμία (31.12.2007)
14.-Γλέντι χωρίς ζουρνάδες, κλαρίνα και νταούλια δεν γίνεται (31.12.2008)
15.- Στο πεζόδρομο του ταχυδρομείου το καφενείο του Θωμά συμμετέχερι στο γλέντι (31.12.2007). 16.- Το μανάβικο του Ρακιτζή στην οδό Εμπορίου (24.12.1968)
17.- Το κρεοπωλείο Βουτσινά στην Εμπορίου.

18.- Τα ταβερνάκια στους παράδρομους της Εμπορίου ήταν γεμάτα. Κάποιοι τό έριχναν στο πιοτό και έτρεχαν την τελευταία στιγμή να ψωνίσουν για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι.

18α.- Παρόντα στην αγορά από το πρωϊ και τα μικρά παιδιά για να ψάλλουν τα κάλαντα (Φωτ. εφηξμερίδα "Ριζοσπάστης" 2.0.2001
19.- Μοσχοβολούν πάνω στα κάρβουνα οι χοιρινές πριζόλες.

20.- Η ταβέρνα του Χατζή προπολεμικά.

20.- Και η οδός Εμπορίου σήμερα τίποτε δεν θυμίζει κάτι από τα παλιά.