39οι ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΙΒΟΥ 1953 ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

«ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ»
Του Θόδωρου Ορδουμποζάνη

Ήταν καλοκαίρι του 1953. Η χώρα μόλις έχει βγει από τον εμφύλιο σπαραγμό και προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές της εμφύλιας διαμάχης. Και η Αλεξανδρούπολη βρισκόταν στο δρόμο για την ανασυγκρότησή της. Η πόλη έχει αποκτήσει νέο Δήμαρχο, τον Δικηγόρο Ιωάννη Μπέτσιο και ο αθλητισμός, με κυρίαρχο εκφραστή τον Μ.Γ.Σ. ΕΘΝΙΚΟΣ έχει παρουσιάσει μία πολύ μεγάλη πρόοδο, κυρίως στον στίβο, όπου είχε κατακτήσει τα πρωτεία στο χώρο της Βορείου Ελλάδας! Μέσα σ΄ αυτό το κλίμα ήρθε η είδηση ότι η Αλεξανδρούπολη θα φιλοξενήσει τους 39ους Πανελλήνιους Αγώνες Στίβου! Η είδηση αυτή μεταδόθηκε σαν αστραπή σε όλους τους κατοίκους της πόλης αλλά και των γύρω περιοχών. Η απόφαση να αναλάβει η Αλεξανδρούπολη, για πρώτη φορά στην επαρχία, τη μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση της χώρας, δεν εξέπληξε τους κατέχοντας τα αθλητικά!

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ Αλεξανδρούπολης, συγκαταλέγετο ήδη στους μεγάλους του Ελληνικού στίβου! Το 1949 στους Πανεπαρχιακούς στα Τρίκαλα, κατέλαβε τη πρώτη θέση. Το 1951 στους 36ους Πανελλήνιους αγώνες στίβου στο Παναθηναϊκό Στάδιο ο αθλητής του ΕΘΝΙΚΟΥ Φώτης Κοσμάς ήρθε πρώτος στα 400 μ. με εμπόδια με τον πολύ καλό χρόνο 55΄΄ 5 και αποτελούσε έκτοτε μόνιμο μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου. Το 1951 στους 2ους Παμβορειοελλαδικούς αγώνες στίβου στην Καβάλα κατετάγη δεύτερος, με 109 βαθμούς, με κυρίαρχη μορφή και των αγώνων αυτών του Φώτη Κοσμά, που κατέκτησε πέντε πρώτες νίκες στα 100, 200, 400 μ., 400 μ. εμπόδια και 110 μ. εμπόδια και δύο δεύτερες στο άλμα σε μήκος και στον ακοντισμό. Το 1952 στους 17ους, Πανθρακικούς στίβου, ο «Εθνικός» κατέκτησε την πρώτη θέση, με 147 βαθμούς. Το κύπελλο του «Φωτός» αυτών των αγώνων απονεμήθηκε στον νικητή των 100 μ., αθλητή του «Εθνικού», Φώτη Κοσμά. Στους 4ους Παμβορειοελλαδικούς στις Σέρρες το 1953, θριάμβευσε και στη γενική βαθμολογία και κατετάγη πρώτος, με 147 βαθμούς. Επίσης το 1953, στην Κομοτηνή τους 18ους Πανθρακικούς αγώνες στίβου κατέλαβε τη πρώτη θέση με 156 βαθμούς. Το 1953 στη Κωνσταντινούπολη, προσκεκλημένος της Μπέογλου πρώτευσε σε αγώνες στίβου μεταξύ Ελληνικών και Τουρκικών ομάδων. Και εκτός από το Φώτη Κοσμά είχε μια πλειάδα από εξαιρετικούς νέους αθλητές, για τους οποίους έγραφαν πολύ καλά λόγια οι μεγάλες αθλητικές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης και των Αθηνών και στους οποίους αθλητές θα δινόταν τώρα η ευκαιρία να συναγωνιστούν τα μεγάλα ονόματα του Ελληνικού Στίβου μέσα στην ίδια τους τη πόλη.

Ο κόσμος γνώριζε τους αστέρες του στίβου της εποχής εκείνης μόνο από τις περιγραφές των αθλητικών εφημερίδων και από τα «κρατικά επίκαιρα» που προβαλλόταν στους κινηματογράφους πριν από την έναρξη των ταινιών. Και αποτελούσαν μύθοι στο μυαλό των φιλάθλων που δεν είχαν τη τύχη να τους δουν και να τους γνωρίσουν από κοντά και ζωντανά!

Ολόκληρη η πόλη με επικεφαλής τον Δήμαρχο Ιωάννη Μπέτσιο και τον Πρόεδρο του ΕΘΝΙΚΟΥ Χαράλαμπο Καλπάκα έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά για να προετοιμάσει τη διεξαγωγή αυτού του μεγάλου αθλητικού γεγονότος. Παρά την έλλειψη υποδομών και μέσων για την πραγματοποίηση ενός τόσο μεγάλου για την εποχή αθλητικού γεγονότος, η προετοιμασία και η διεξαγωγή των αγώνων πήγε θαυμάσια. Για την μεταφορά των αθλητών από την Αθήνα διατέθηκε στρατιωτικό μεταγωγικό αεροπλάνο. Όσο για τη διαμονή και διατροφή των φιλοξενούμενων αθλητών, ελλείψει ξενοδοχείων και μεγάλων εστιατορίων, αρωγός ήταν ο στρατός που φρόντισε, ώστε να οργανωθεί ένα μικρό αθλητικό χωριό, σε στρατόπεδο της πόλης.

Την πρώτη μέρα των αγώνων, όπως και τις επόμενες δύο, το γήπεδο ήταν κατάμεστο από χιλιάδες κόσμο που είχε συρρεύσει από τον Έβρο, την Ροδόπη και την Ξάνθη. Μάλιστα, επειδή ήταν καλοκαίρι τις ημέρες των αγώνων τα τρένα το πρωί ερχόταν γεμάτα με Θρακιώτες που συνδύαζαν την παρακολούθηση των αγώνων με το μπάνιο τους στη θάλασσα και τους θαλασσινούς μεζέδες στις γραφικές ψαροταβέρνες της παραλίας προτού το απόγευμα παρακολουθήσουν το μεγάλο για την εποχή εκείνη αθλητικό γεγονός. Το γήπεδο είχε ανακαινιστεί. Στρώθηκε καινούργιο κάρβουνο στο στίβο (δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη το ταρτάν), φρέσκια άμμος τοποθετήθηκες στα σκάμματα, βαμμένα εμπόδια και εκατοντάδες κιλά ασβέστης που έκανε το γήπεδο να αστράφτει. Τα πάντα ήταν έτοιμα κατά την έναρξη των αγώνων με την φροντίδα των ανθρώπων του ΕΘΝΙΚΟΥ και άλλων εθελοντών φιλάθλων του στίβου.

Mε την φιλαρμονική του Δήμου επικεφαλής της παρέλασης οι χιλιάδες φίλαθλοι χειροκρότησαν θερμά τους καλύτερους αθλητές στίβου της χώρας. Μετά από την παρέλαση και τον όρκο του αθλητή, ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης κ. Μπέτσιος προσφώνησε τους αθλητές και ακολούθησε ο Γενικός Διοικητής Θράκης κ. Μίχας που κήρυξε την έναρξη των αγώνων. Ο «Εθνικός» στη γενική βαθμολογία κατετάγη στην έκτη θέση, με 37 βαθμούς και αναδείχθηκε πρώτο επαρχιακό σωματείο μετά από τις ομάδες του κέντρου. Μεταξύ των συμμετασχόντων αθλητών συγκαταλέγοντο και Πρωταθλητές με διεθνείς επιτυχίες (Βαλκανιονίκες, μεσογειονίκες κ.λ.π.) όπως οι Δεπάστας, Κωνσταντινίδης, (800 και 1500 μ.), Παπαβασιλείου (3.000 μ. με εμπόδια), Ευσταθιάδης (επί κοντώ), Καμπαδέλης, Σμυρνιώτης (400 μ. εμπόδια), Κουνάδης και Γιαταγάνας (δισκοβολία), Γεωργόπουλος, Τσολάκης, Πετράκης (100 και 200 μ.). Και από πλευράς ΕΘΝΙΚΟΥ συμμετείχαν και διακρίθηκαν με συμμετοχές στους τελικούς οι Φώτης Κοσμάς (στα 400 μ. με εμπόδια και σκυταλοδρομίες 4Χ100 και 4Χ400), Βαγγέλης Φουντουκίδης (άλμα εις μήκος και σκυταλοδρομία 4Χ100), Τάκης Μπουλμπουτζής (σφυροβολία, δισκοβολία), Νίκος Αυτοσμίδης (100, 200 μ. και σκυταλοδρομία 4Χ100), Θωμάς Γαβριηλίδης (ακοντισμός και δισκοβολία), Στράτος Μπρίμπος (δισκοβολία), Σπύρος Τζανής (400 μ. εμπόδια και σκυταλοδρομία 4Χ400 και 4Χ100 μ.), Χρήστος και Φώτης Κεχαγιόγλου στους δρόμους μεγάλων αποστάσεων.

Oι αγώνες διεξήχθησαν με πολύ μεγάλη επιτυχία και οι εφημερίδες των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης είχαν συνεχείς ανταποκρίσεις και έγραφαν εξαιρετικά σχόλια για την διοργάνωση, τις επιδόσεις των αθλητών και την «πανέμορφη πόλη του Θρακικού πελάγους», όπως αποκαλούσαν την Αλεξανδρούπολη.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΙΒΟΥ 1953 ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
«ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ»
Του Γιώργου Σχολάκη

Μπήκα στο πειρασμό να ασχοληθώ με τους 39ους Πανελλήνιους αγώνες στίβου στην Αλεξανδρούπολη, κάνοντας ένα μικρό ρεπορτάζ, ρωτώντας παλιούς Αλεξανδρουπολίτες που γνώριζαν λεπτομέρειες με νοσταλγία της εποχής εκείνης μετά από παράκληση του φίλου Θόδωρου Ορδουμποζάνη. Το παρελάσιμο αυτό «όνειρο στη μνήμη» πιστεύω να παίξει συμπληρωματικό ρόλο σ΄ όσους γνώριζαν μόνο σημειολογικά τους αγώνες αυτούς σήμερα και μ΄ όσα διαδραματίσθηκαν άγνωστα μέχρι τώρα στο περιθώριο της ιστορικής ημερομηνίας. Θα είναι δηλαδή ένα είδος παρέλασης Ψυχών και Ανθρώπων που κατέθεσαν την αγάπη και την αυταπάρνησή τους για την επιτυχία αυτών των αγώνων. Εξ άλλου ενυπάρχει πάντοτε η διάπλαση της υστεροφημίας σ΄ εκείνους τους χορογραφημένους παράγοντες που εξετέλεσαν επιτυχώς την ανάληψη μιας τέτοιας δύσκολης διεξαγωγής.

Έτσι λοιπόν, σ΄ αυτή την παρέλαση μνήμης, ξεχώρισε ο πολύς αξέχαστος ΕΡΓΑΤΗΣ του αθλητισμού και ειδικότερα του στίβου, ο Γιώργος Μολλάς. Αυτόν θυμούνται πιο πολύ οι παλιοί Αλεξανδρουπολίτες σήμερα, όταν τους ρωτήσαμε.

Μάθαμε, ότι στο τέλος των αγώνων, ο αείμνηστος Μολλάς, επιμελήθηκε μόνος του μια έκθεση πεπραγμένων των Πανελληνίων με ιδιάζον ατομικό γλωσσάρι, καταγράφοντας σ΄ αυτό πρωταγωνιστές, αθλητές, παράγοντες, προπονητές, όρια, ρεκόρ, επιτεύξεις, επιδόσεις, αθλητικές σειρές συνδεσμολογίας, μέχρι και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε.

Ο ίδιος ερχόταν στο στάδιο πολύ πιο μπροστά από την τέλεση και έναρξη των αγωνισμάτων. Είχε πάρει άδεια από την υπηρεσία του (εργαζόταν στην υπηρεσία Λιμένος Αλεξανδρούπολης) και φρόντιζε επιμελώς όλους τους αγωνιστικούς χώρους και καθάριζε τα κουλουάρ του στίβου με ένα αυτοσχέδιο σκουπάκι που το επινόησε μόνος του για τον σκοπό αυτό. Ακόμη βοηθούσε ακούραστα τον φροντιστή του γηπέδου στο ασβέστωμα και τη χάραξη των γραμμών και ορίων των αθλημάτων που με πρόχειρο υπολογισμό ξεπερνούσε τα 10 χιλιόμετρα κατασκευής. Εθεάθη μάλιστα να ανασκουμπώνει τα μανίκια του πουκαμίσου του για να φτιάξει τον άνυνδρο ασβέστη (εκατοντάδων οκάδων τότε) σε χυλό εγγραφής δαπέδου, χρησιμοποιώντας το φτυάρι αδιαμαρτύρητα. Συνάμα εύρισκε χρόνο τα απογεύματα να εκτελεί και χρέη βοηθού του προπονητή, του αξέχαστου Μπαρμπαγιάννη, στο πήγαινε-έλα της μεταφοράς των οργάνων ρίψεων (σφαίρα, ακόντιο, δίσκο) των αθλητών καθώς αυτοί προπονούνταν. Και το άκρον άωτον της αυταπάρνησης και καθήκοντος ήταν όταν αρνήθηκε να τελέσει τους γάμους του εκείνη τη Κυριακή που είχε αγώνες, παρ΄ όλο που η ημερομηνία είχε προκαθορισθεί.

Άλλος πρωταγωνιστής της ίδιας στόφας ήταν ο αγαπητός σ΄ όλους, ο αξέχαστος «Θείος», ο Ζησάκης που μερικοί κακεντρεχείς φίλαθλοι έλεγαν ότι αυτός παντρεύτηκε τον σύλλογο και το άθλημα, απαξιώνοντας όλα τα προσωπικά βιώματα. Συναγωνιζόταν τον Μολλά σε πολλές φροντίδες. Μία εξ αυτών ήταν το πάτημα και το ίσιωμα του στίβου, χτυπώντας ολημερίς με πάθος το καρβουνίδι με ένα σιδερένιο ταμπόνι που έφερε από τον ΟΣΕ (τότε ΣΕΚ) όπου εργαζόταν. Μάλιστα πολλές φορές εκτελούσε και χρέη μασέρ, που ανάθεμα αν ήξερε ανατομία ο αθεόφοβος.
Η άριστη εικόνα καθαριότητας και περιποίησης – φιλοξενίας των ξένων αθλητών που παρουσίασαν τα αποδυτήρια και τα γραφεία του Σταδίου κατά τις ημέρες των αγώνων ήταν δικό του έργο. Βαφή εμποδίων, καθαρισμός οργάνων ρίψεων, φροντίδα απρόσκοπτης χρήσης των βαλβίδων αλμάτων και της λίμνης των στίλπ, κοντάρια του επί κοντώ, όλα επιμελώς τακτοποιημένα, και αυτό το όφειλαν στους Μολλά, Ζησάκη, Μπάρμπα Μήτσο και Μπρίμπο τον Φροντιστή, επικουρούμενοι πολλές φορές από εθελοντές και ανιδιοτελείς εργάτες του αθλητισμού της Αλεξανδρούπολης. Σταχυολογώ μερικούς, απ΄ αυτούς που μου ανέφεραν παλιοί Αλεξανδρουπολίτες: Θόδωρος Τσελιγκόπουλος, Κόπανος, Κλώθος, Φιδάνης κ.α. Σ΄ εκείνους τους πανηγυρικούς αγώνες συνέβαλε και ο αλησμόνητος μαέστρος Χριστόφορος Παπαδόπουλος με το δυτικότροπο ύφος της μπάντας του που από νωρίς σε κάθε αθλητική μέρα παιάνιζε ενθουσιώδη εμβατήρια, αθλητικά μαρς και άλλες εκτελέσεις δίνοντας τελετουργικό μέγεθος της γιορτής των αγώνων.

Η φιέστα των πανελληνίων αγώνων του 1953 στην Αλεξανδρούπολη είχε πολλά και άλλα νοσταλγικά ενσταντανέ, που δυστυχώς δεν μας παίρνει ο χώρος να τα μνημονεύσουμε όλα. Είναι πάντως στιγμές του μνημολογίου αυτού ακριβώς στα πρότυπα των αξέχαστων μορφών – ηρώων του καθήκοντος και της αγάπης για την άθληση που θα κοστολογηθούν εσαεί και μέσα στο βλέμμα της νοσταλγίας για την ιστορική σελίδα της επίτευξης και ικανότητας των τότε Αλεξανδρουπολιτών.



ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ














1.- Πανελλήνιοι 1953. Η εκκίνηση του τελικού των 8οο μ. με αφέτη τον Σίμιτσεκ.
2.- Πανελλήνιοι 1953. Η ομάδα σκυταλοδρομίας 4Χ100 του ΕΘΝΙΚΟΥ με τους Φώτη Κοσμά, Σπύρο Τζανή, Νίκο Αυτοσμίδη και Βαγγέλη Φουντουκίδη, προθερμαίνεται λίγο πριν τη μάχη του τελικού.
3.-Πανελλήνιοι 1953. Αλλαγή σκυτάλης στον τελικό της σκυταλοδρομίας 4Χ400 από τους αθλητές του ΕΘΝΙΚΟΥ Σπύρο Τζανή και Νίκο Αυτοσμίδη.
4.-Πανελλήνιοι 1953. Ο αθλητής Τάκης Μπουλμπουτζής του ΕΘΝΙΚΟΥ σε μια προσπάθειά του στο τελικό της δισκοβολίας.
5.- Πανελλήνιοι 1953. Ο αθλητής Θωμάς Γαβριηλίδης του ΕΘΝΙΚΟΥ σε μια προσπάθειά του στον ακοντισμό.
6.- Πανελλήνιοι 1953. Η παρέλαση των αθλητών με τις σημαίες των ομάδων του στην έναρξη των αγώνων.
7.- Κριτές και χρονομέτρες από την Αλεξανδρούπολη στο Εθνικό Στάδιο της πόλης σε αγώνες της εποχής εκείνης.
8.- Η ομάδα του ΕΘΝΙΚΟΥ με σημαιοφόρο τον Θωμά Γαβριηλίδη σε αγώνες της εποχής εκείνης.
9. Παμβορειοελλαδικοί 1954 στη Δράμα. Ο αθλητής του ΕΘΝΙΚΟΥ και για πολλά χρόνια μέλος της Εθνικής Ελλάδος Βαγγέλης Φουντουκίδης σε μια προσπάθειά του στο άλμα εις μήκος.
10. Κωνσταντινούπολη 1954. Ο αθλητής του ΕΘΝΙΚΟΥ Βαγγέλης Φουντουκίδης τερματίζει πρώτος στα 100 μ. στους Ελληνοτουρκικούς αγώνες που διοργάνωσε ο Σύλλογος της πόλης Μπέγιογλου.
11.- Η μεγάλη ομάδα στίβου του ΕΘΝΙΚΟΥ Αλεξανδρούπολης. Διακρίνονται από αριστερά προς δεξιά όρθιοι: Κουγιουμτζόγλου (1), Γαβριηλίδης Θωμάς (2), Μπουλμπουτζής Δημήτριος (3), Φουντουκίδης Βαγγέλης (4), Λαλάκης Γιώργος (5), Πραφτσάρης (6), Τζανής Σπύρος (7), Σουσουρίδης Γιώργος (8), Καρυοφυλάκης (9), Κοσμάς Φώτης(10), Λουκάς Νίκος (13), Κεχαγιόγλου Φώτης (14), Μπρίμπος Στράτος (15), Κυραδενίδης Παναγιώτης (16). Κάτω: Αυτοσμίδης Νίκος (3), Σκάβδης Στέλιος (5), Νίνος (6), Δοβρίδης (7), Κεχαγιόγλου Χρήστος (8).
12.-Απόσπασμα της ημερήσιας εφημερίδας της Θεσσαλονίκης «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», με τετράστηλο τίτλο αφιερωμένο στους αθλητές του ΕΘΝΙΚΟΥ Νίκο Αυτοσμίδη και Φώτη Κοσμά, για τις επιδόσεις τους στους Ελληνοτουρκικούς αγώνες στην Αλεξανδρούπολη το Καλοκαίρι του 1953.
13. Πανελλήνιοι αγώνες στίβου 1953. Νίκος Αυτοσμίδης και Φώτης Κοσμάς παρακολουθούν την εξέλιξη των αγώνων. Δίπλα τους με το μαθητικό καπέλο ο αθλητής Παναγιώτη Κυραδενίδης και όρθιος ο Γούδας.