Οι κινηματογράφοι της Αλεξανδρούπολης

Κλάψαμε, γελάσαμε, ταξιδέψαμε, ονειρευτήκαμε, ερωτευθήκαμε, πονέσαμε, γνωρίσαμε τον κόσμο, μεγαλώσαμε, μπροστά από μια μεγάλη οθόνη. Μοιρασθήκαμε με φίλους και φίλες συγκινήσεις και συναισθήματα που μας γέννησε! Μας είχε γίνει πάθος! Άλλωστε ήταν μια από τις λιγοστές διασκεδάσεις της μεταπολεμικής Ελλάδας! Και βέβαια και της μεταπολεμικής Αλεξανδρούπολης! Βόλτα από νωρίς στην Κεντρική Λεωφόρο τον χειμώνα και στην παραλιακή το καλοκαίρι και μετά ..... Σινεμά!
Απαγορευμένος καρπός στα μαθητικά χρόνια! Η ποινή; Μερικές ημέρες αποβολή από το Σχολείο! Κριμένοι σε εξώστες ή στις πρώτες θέσεις για να μη μας γνωρίζουν από πίσω! Η χαρά και η απόλαυση της μεγάλης οθόνης ανάμεικτη με την αγωνία της αποκάλυψης και της τιμωρίας! Ίσως για αυτό το πάθος και η αγάπη ήταν τόσο μεγάλη.
Μέσα στα θερινά τα σινεμά, τα καλοκαίρια, μυρίσαμε κι εμείς αγιόκλημα και γιασεμί, ενώ περάσαμε τις ατελείωτες νύχτες των εφηβικών μας χρόνων.
Στα θερινά τα σινεμά
Στα θερινά τα σινεμά, νοιώθαμε την απόλυτη ελευθερία του έναστρου ουρανού και μάθαμε να αγαπούμε όλα τα είδη των ταινιών. Από Ταρζάν, Ζορό, γούεστερν, κουρσάρους, μυθικούς ήρωες, δράματα, κωμωδίες, περιπέτειες, έρωτες, πολέμους, βοσκοπούλες, Αστέρω, φουστανέλες, Ναργκίς! Και από πρωταγωνιστές Φρέντ Άστερ, Φερναντέρ, Σαρλώ, Χοντρό-Λιγνό, Βίκτωρ Μάτσουρ, Τζώνι Βαϊσμίλερ, Πάουερ, Άβα Γκάρνερ, Ρίτα Χέουγορθ, Τόνυ Κέρτις, Έντι Κωνσταντίν, Τζον Γουέι, Έρολ Φλιν, Γκάρι Κούπερ, Τζέιμς Ντιν, Πίτερ Σέλερ, Μπαρντό, Λολομπριγκίτα, Λόρενς, Μαστρογιάννη, Πρίσλευ, μέχρι Ξανθόπουλο, Βούρτση, Λογοθετίδη, Φωτόπουλο, Βασιλειάδου, Αυλωνίτη, Κοκοβιό, Βέγκο, Μυράτ, Χιρν, Λαμπέτη, Κατράκη, Φούντα, Μελίνα, Βλαχοπούλου, Βουγιουκλάκη, Αλεξανδράκη, Καρέζη και ......... τελειωμό δεν έχει!
Τότε μεσ΄ στη σκοτεινή αίθουσα ο καθένας μας ταυτιζόταν με τους δικούς του ήρωες! Εκεί στο απόλυτο σκοτάδι χανόταν όλες οι διακρίσεις. Πλούσιοι και φτωχοί!

Μεγάλοι και μικροί! Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, γέροι! Ο καθένας ζούσε το δικό του ξεχωριστό όνειρο! Ο καθένας ένοιωθε Βασιλιάς μέσα στο δικό του ...σκοτεινό Βασίλειο!
Μόνο η φωνή του μικρού στα διαλείμματα που φώναζε «μέντες, καραμέλες, σπόρια, γκαζόζες, λεμονάδες, μπιράαααλ....», διέκοπτε το μαγικό ταξίδι! Και στην αρχή τα «κρατικά» επίκαιρα, με Βασιλιάδες, Πρίγκιπες, Πριγκίπισσες, Υπουργούς και κάθε λογής Κυβερνητικούς με τις πολυποίκιλες δραστηριότητές, τους παρετείναν την αγωνία έναρξης του μαγικού ταξιδιού στον κόσμο της φαντασίας μας. Και αν τύχαινε και προβαλλόταν και σκηνές από το έργο της Δευτέρας, και της άλλης και παράλλης Δευτέρας, έ τότε άρχιζαν τα σφυρίγματα ..... και η αγωνία μεγάλωνε!
Άλλαξαν οι εποχές
Σήμερα άλλαξαν οι εποχές! Όλα ανήκουν στο χθες! Χάθηκαν οι αίθουσες; Ελάχιστες έμειναν! Άλλαξε η διασκέδαση! Χάθηκε εκείνη ανέμελη απόλυτη ελευθερία μπροστά σε ένα άσπρο πανί μέσα στο βαθύ σκοτάδι!
Και μαζί χάθηκαν και οι άνθρωποι που είχαν ταυτίσει τη ζωή τους με τον κινηματογράφο! Οι ιδιοκτήτες τους (Παπαδόπουλος, Ιωαννίδης, Ανθρακίδης, Βογιατζής και οι νεότεροι τους), που συναγωνίζονταν ποιος θα κάνει την πιο όμορφη αίθουσα και ποιος θα φέρει τα πιο καλά έργα! Τότε δεν είχε πρώτη και δεύτερη προβολή! Δεν είχε απογευματινή και βραδινή προβολή! Τις Κυριακές τον χειμώνα άρχιζε από το πρωί και τελείωνε αργά τα μεσάνυχτα! Και πολλές φορές οι ουρές ήταν ατέλειωτες!
Οι επιγραφοποιοί (Ο κυρ Αντώνης ο Κουρουτζίδης, πρώτος στο είδος του, ο Ακύλας και τόσοι άλλοι) με τις πανέμορφες χειροποίητες γιγαντοαφίσες, που προανήγγειλαν στις προσόψεις των κινηματογράφων τις ελληνικές και ξένες ταινίες που επρόκειτο να παιχτούν. Έργα τέχνης που σήμερα πολλοί τα αναζητούν!
Οι εργαζόμενοι στους κινηματογράφους (η κυρία Λυδία, ο Νίκος ο Αναστασόπουλος, ο Λάκης ο Πάντος, ο κυρ Τάκης, η κυρία Ζαρκάδη, ο Ζαφείρης, ο Ηλίας, ο Χάμπος και τόσοι άλλοι), ένας ολόκληρος κόσμος που μοχθούσε για να απολαύσουμε τον κινηματογράφο. Κι΄ ας τους φωνάζαμε στην πρώτη «στραβοτιμονιά» .... «γράμματα χασάπη...»! Όσοι πιτσιρικάδες τύχαινε να τους γνωρίζουν, εξασφάλισαν την ανέξοδη και λάθρα είσοδό τους από πλάγιες πόρτες στον μαγικό κόσμο της μεγάλης οθόνης. Και κάποιοι άλλοι, μαθητευόμεναι, μελλοντικοί «μάγοι» των μυστικών του κινηματογράφου, είχαν το προνόμιο να απολαμβάνουν και .....ακατάλληλα τότε, πολύ σεμνά για σήμερα, για ανηλίκους έργα!
Ονόματα που ξυπνούν μνήμες
Αναπολώντας με φίλους και γνωστούς τα «ασπρόμαυρα χρόνια» που δέσποζαν στη ζωή των Αλεξανδρουπολιτών οι «σκοτεινοί ναοί» των εικόνων και των συγκινήσεων έρχονται στις μνήμες μας τα παράξενα και ποιητικά ονόματα που κάποτε σήμαιναν πολλά για μας: «ΤΙΤΑΝΙΑ», «ΕΛΛΙΝΙΣ», «ΟΡΦΕΑΣ», «ΕΒΡΟΣ», «ΡΕΞ», «ΜΑΞΙΜ», «ΗΛΥΣΙΑ», «ΑΚΡΟΠΟΛ», «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», «ΕΓΝΑΤΙΑ», «ΆΔΩΝΗΣ» (Drive)! Και νοιώθουμε ότι μας λείπει ένα κομμάτι απ΄ τη ζωή μας.
Σήμερα, απομεινάρια της χρυσής εποχής του κινηματογράφου, τα ανακαινισμένα «ΗΛΥΣΙΑ», ο «ΑΛΕΞ» και ο θερινός «ΦΛΟΙΣΒΟΣ», θυμίζουν στους παλιούς μια άλλη, νοσταλγική για αυτούς και άγνωστη για τους νέους, εποχή!
Τηλεόραση και βίντεο
Εν αρχή η Τηλεόραση. Στη συνέχεια το βίντεο. Kαι ταφόπετρα το DVD. Η τεχνολογία έφερε το σινεμά στο σπίτι, δημιούργησε κοινό για καινούρια είδη κι έκανε πλούσιους και διάσημους ανθρώπους που δεν ήλπιζαν ποτέ να γίνουν σταρ. Μαυροφορεμένοι νίντζα, λαϊκά φωτομοντέλα, κωμικοί ηθοποιοί της πλάκας, πορνοστάρ εκ του προχείρου: αυτοί υπήρξαν οι ήρωες της καινούργιας εποχής που μπορεί να είχε σαν κράχτη το «Οσα παίρνει ο άνεμος» και τον «Λόρενς της Αραβίας» σε απεκατεστημένη κόπια, αλλά ο Μάρκος Λεζές, ο Στάθης Ψάλτης και ο Τσακ Νόρις ήταν αυτοί που έκαναν τις ταμειακές μηχανές να αναστενάζουν. Κι όχι μόνο...
Για κάθε κλασική ταινία που έφευγε από το ράφι του ισογείου βιντεάδικου, τουλάχιστον άλλες δέκα κατέβαιναν από το πατάρι, εκεί που το βίντεο ξεχνούσε τις ντροπές και έδινε στο κοινό αυτό που πραγματικά ζητούσε: πορνό από την άνεση του καναπέ και δίχως το στίγμα της «κοινωνικής κατακραυγής».
Μπορεί ο παραδοσιακός κινηματογράφος να είδε το νέο μέσο σαν απειλή, αυτοί που αληθινά επλήγησαν από την έλευσή του, όμως, δεν ήταν άλλοι από τους επαρχιακούς κινηματογράφους Σε μια εποχή που το ίντερνετ αποτελούσε πανεπιστημιακό πείραμα, το βίντεο και το DVD έφεραν τον κινηματογράφο στον καναπέ του σαλονιού! «Της μιας δραχμής τα γιασεμιά» που έγιναν «....της μιας δραχμής ταινίες την βραδιά»! Μέσα στο ημίφως του σαλονιού! Ξάπλα στη πολυθρόνα! Μόνοι με πίτσες, μπύρες και κόκα-κόλα για συντροφιά!
Όλα πια παρελθόν
Όλα πια παρελθόν! Καφενεία, πλατείες, σταθμοί, σχολεία, γήπεδα και κινηματογράφοι... Μετρήστε τις κατηγορίες που έμειναν από τα παραπάνω σημεία σύναξης στις πόλεις της επαρχίας, μέχρι σήμερα. Σινεμά, μόνο ως ανάμνηση διεσώθη, τα καφενεία του παλιού καιρού έκλεισαν και κλείνουν, τα γήπεδα μαντρώνονται και οι πλατείες τσιμεντώνονται. Ανατροπές που παρασύρουν σε ευφορία χωρίς αντίκρισμα, μόνο που δύσκολα κανείς μπορεί να αντιληφθεί το μέγεθος της καταστροφής. Κι όμως, παραμένουν όμορφες οι "πόζες" των πόλεων της επαρχίας, ποια ώρα της ημέρας επιλέξεις να "δεις" ανάμεσα στα στενά, στους φράκτες και τις αυλόπορτες. Κτίσματα που μιλούν για το παρελθόν κι άλλα πάλι να δηλώνουν το παρόν... προοπτικά, μέσα στο κάδρο των πολεοδομικών μας σχηματισμών. Όπου βέβαια διασώθηκαν κάτι από όλα αυτά! Γιατί στη πόλη μας τίποτε πια δεν θυμίζει όλα αυτά! Μια άλλη πόλη με μια άλλη ζωή, ήρθε να αντικαταστήσει μνήμες, συναισθήματα, εικόνες, ήχους, αρώματα, συνήθειες, συναναστροφές και διασκέδαση!
Το «ΜΑΞΙΜ» (και παλιό θερινό «ΕΛΛΙΝΙΣ») πολυκατάστημα, κατοικίες και γραφεία! Ακολούθησαν την ..ανοικοδόμηση «ΑΚΡΟΠΟΛ» και «ΕΓΝΑΤΙΑ»! Ζήλεψε και ο «ΟΡΦΕΑΣ» και έγινε κι΄ αυτός εμπορικό κέντρο! Κέντρο διασκέδασης το «ΑΣΤΡΟ»! Σύγχρονο κτίριο γραφείων το «ΡΕΞ». Το «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», πολυκατάστημα! Και το «ΑΔΩΝΙΣ» βιοτεχνικά οικόπεδα!

Το 1989 βρίσκει τον «ΕΒΡΟ» μισογκρεμισμένο! Και παρέμεινε κουφάρι μέχρι το 1991. Έστω και έτσι κέντριζε και ανασκάλευε μνήμες! Και καρτερικά περίμενε, με την ψευδαίσθηση, ότι κάποιοι θα τολμήσουν να τον ξαναστήσουν για να προσφέρει και πάλι νύχτες μαγικές και ονειρεμένες! Δυστυχώς διαψεύσθηκε και αυτός και όσοι είχαν την ψευδαίσθηση ότι ο «ΕΒΡΟΣ» ανήκε στην ιστορική μνήμη των κατοίκων και όχι στην οικονομική κατ΄ έκταση, καθ΄ ύψος και κατά βάθος εκμετάλλευσή του οικοπέδου του! Και χάθηκε το δροσερό θαλασσινό αγέρι του που δρόσιζε τις θερινές βραδιές μας! Χάθηκε και το θαλασσινό άρωμα του «Φλοίσβο» κι η μπόχα του νοτιά! Κι΄ έμειναν εκεί οι αχτίδες του Φάρου για να θυμίζουν παλιές και μαγικές στιγμές! Κι΄ αυτές πνιγμένες στό τσιμέντο! Ακολούθησε επιδρομή πολυεθνικών και στα «ΤΙΤΑΝΙΑ»! Και χάθηκαν και αυτά!
Τι απέμεινε σήμερα;
Τι απέμεινε σήμερα; Απ΄ τα παλιά μόνο τα «ΗΛΥΣΙΑ», αντιστέκονται στον χρόνο! Και το νεότερο «ΑΛΕΞ» επί της Παλαιολόγου! Και από τα θερινά ο «ΦΛΟΙΣΒΟΣ», στον χώρο της «Γιορτής Κρασιού», (άλλη μια ...χαμένη ιστορία και αυτή!) από το 1996 (επί Δημαρχίας Ευαγγελίδη), να προσπαθεί για να σηκώσει στις πλάτες του μια ολόκληρη ιστορία. Πόσο θα αντέξει μόνος του αυτό το βάρος;
Η Αλεξανδρούπολη την εποχή εκείνη τρία πράγματα είχε εν αφθονία. Ποδήλατα, ξεγνοιασιά και κινηματογράφους. Οι τελευταίοι ίσως να ήταν περισσότεροι από κάθε άλλη αντίστοιχη σε πληθυσμό επαρχιακή πόλη.

Σήμερα; Είπαμε, άλλαξαν οι εποχές! Κι έχει χάσει τις μνήμες της!

Φωτογραφίες:

1η : Ο θερινός κινηματογράφος "ΕΒΡΟΣ", μνημείο αρχιτεκτονικής και κόσμιμα της παραλίας.

2η : Αφίσα από την ταινία ¨ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΛΦΙΝΙ¨με την Σοφία Λορέν

3η : Αφ'ισα από την ταινία "ΦΑΙΔΡΑ" του Ζιλ Ντασέν με την Μελίνα Μερκούρη

4η : Πρόσοψη του χειμερινού κινηματογράφου "ΑΣΤΡΟΝ"

5η : Το χτίσιμο της οθόνης του θερινού κινηματογράφου "ΕΒΡΟΣ", το 1956

6η : Άποψη της πρόσοψης των χειμερινών "ΗΛΥΣΙΩΝ" το 1938

7η : Πρόσοψη του χειμερινού κινηματογράφου "REX"

8η : Ο θερινος κινηματογράφος "ΟΡΦΕΑΣ" σε εγκατάλειψη την εποχή του 1980, περιμένει την κατεδάφισή του.

9η : Η πρόσοψη του κινηματογράφου "ΤΙΤΑΝΙΑ" με την ταινία "Λατέρνα - Φτώχια και Φιλότιμο"

10η : Η πρόσοψη του χειμερινού κινηματογράφου "ΤΙΤΑΝΙΑ", δίπλα στο μεγαλοπρεπές κτίριο που στέγαζε τα προξενεία.

11η :΄Αποψη του κινηματογράφου "ΕΒΡΟΣ" από ψιλά, δίπλα στην παλιά Νομαρχία.

12η: Η πρόσοψη του κινηματογράφου "ΤΙΤΑΝΙΑ" με την ταινία "Ο ΧΙΤΩΝ".΄

(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης" του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής, στο τεύχος 27, Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2008, σελ. 9 -13 , στη στήλη "Η Αλεξανδρούπολη του χθες". Και αναδημοσιεύθηκε στην εβδομαδιαία εφημερίδα Θράκης "ΘΑΡΡΟΣ" στις 14.1.2009 φύλλο 543 περ.Γ

Ζητούνται μνήμες και στοιχεία:

Η έρευνα για την καταγραφή της ιστορίας των Κινηματογράφων στη πόλη μας συνεχίζεται! Όσοι φίλοι διαθέτουν στοιχεία, φωτογραφίες, αποκόμματα ή μνήμες, και εφ' 'όσον επιθυμούν να συμβαλουν στη πλήρη καταγραφή τους, στο κλίμα της εποχής και διάσωση των στοιχείων αυτών, είναι ευπρόσδεκτοι για συνεργασία. Τους περιμένω.