Σε λίγο θα αποτελεί παρελθόν για την Αλεξανδρούπολη!
Το Καπνομάγαζο, επί της οδού Αίνου, είναι ένα από τα πολύ λίγα εναπομείναντα κτίρια – μνημεία που έχουν απομείνει στην Αλεξανδρούπολη που θυμίζει το παρελθόν. Φέρνει στη μνήμη μας τη διαδρομή μας από το Δεδέαγατς του 19ου αιώνα στη σύγχρονη πόλη του 21ου αιώνα. Η πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να το κατεδαφίσει με την αιτιολογία ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες το έχουν χαρακτηρίσει ετοιμόρροπο, γέμισε θλίψη και απογοήτευση σε όλους εκείνους τους συμπολίτες μας, που σε πείσμα μιας νεωτεριστικής νοοτροπίας να κατεδαφίζει οτιδήποτε θυμίζει το παρελθόν αυτής της πόλης, επιμένουν να θέλουν να θυμούνται και να παραμένουν δεμένοι με τις ρίζες τους!
Έζησε πολλά χρόνια!
Μετά το «Πασαλίκι», το «Γαλλικό Σχολείο», τον «Μύλο του Πρωτόπαπα», τη «Στρατιωτική Λέσχη», το «Παράρτημα» της Λεονταρίδειου με τις τρεις Μούσες, το «Διοικητήριο» (Νομαρχία), το παλιό Νοσοκομείο (και αυτό πνέει ετοιμόρροπο και εγκαταλελειμμένο τα λοίσθια) , την (παραπαίουσα) «Ζαρίφειο Ακαδημία», τον κινηματογράφο «Έβρος» τα νεοκλασικά και τουρκομπαρόκ κτίρια με τα οποία κοσμείτο η πόλη, ήρθε η σειρά και του «Καπνομάγαζου». Έζησε πολλά χρόνια! Γέρασε! Καιρός του να δώσει τόπο στα νιάτα! Σε νέα και σύγχρονα κτίρια! Κάπως έτσι θα σκέφτηκαν οι Δημοτικοί μας Άρχοντες. Νέοι ορίζοντες, νέες εποχές, νέες αντιλήψεις. Πρέπει να αποκόψουμε τη μνήμη μας με κάθε τι που μας δένει με το παρελθόν.
Η ιστορία του
Το «Καπνομάγαζο» όμως έχει μεγάλη και πολυκύμαντη ιστορία. Και κανείς δεν μπορεί να απαγορέψει να την καταγράψουμε βαθειά μέσα στις πάμπολλες (χαμένες) ιστορικές μας μνήμες σε όλους εμάς που επιμένουμε ρομαντικά να θυμόμαστε! Ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε! Για το που βαδίζουμε θα το δείξει ο …χρόνος!
Κτίσθηκε κάπου στα 1890 από την πολυπληθή τότε καθολική κοινότητα του Δεδέαγατς, για να χρησιμεύσει ως Σχολείο των παιδιών της κοινότητας.
[Aπό το 1898 λειτούργησαν και δύο καθολικές σχολές, μία αρένων (η οποία κάηκε το 1904) και μία θηλέων, που προσέφεραν σημαντικό εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό έργο].
Το 1904, κατά τη διάρκεια μαθητικής έκθεσης, πήρε φωτιά η αίθουσα πειραμάτων και καταστράφηκε μεγάλο μέρος του κτιρίου με τον εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις του.
Το 1922 – 1923 πρόσφυγες από την Αν. Θράκη και τον Πόντο, που συνέρρεαν στη πόλη, στεγάζονται προσωρινά στα υπόγεια του ημικατεστραμμένου κουφαριού του κτιρίου, μέχρι την τακτοποίησή τους.
Από σχολείο, Καπνομάγαζο.
Το 1923 αγοράσθηκε από την εταιρία επεξεργασίας καπνών «ΚΟΜΠΑΝΙ ΖΕΝΕΠΑΛ ΝΤΕ ΤΑΜΠΑ», ιδιοκτησίας του Αγκόπ Ασταρτζιάν (παππού από την μητέρα του συμπολίτη μας Χάρη Ντισλιάν). Εγκαινιάζεται το 1924 και χρησιμοποιείται για την επεξεργασίας και εμπορία των καπνών της περιοχής. Για τον λόγο αυτόν στο αέτωμά του αναφέρεται η χρονολογία 1924 ως έτος οικοδόμησής του. Έκτοτε και μέχρι σήμερα είναι γνωστό με το όνομα «Καπνομάγαζο». Λειτούργησε για τα σκοπό που ανακατασκευάσθηκε μέχρι την κήρυξη του Ελληνο- Ιταλικού πολέμου το 1940. Κατά τη περίοδο της κατοχής χρησιμοποιήθηκε ένα διάσημα από τους Βουλγάρους σαν φυλακή και στην συνέχεια, μετά την απελευθέρωση, πριν την έναρξη του εμφυλίου πολέμου προσωρινά ως ξενώνας των προσφύγων από την ύπαιθρο και αργότερα, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ως φυλακή – κρατητήρια αγωνιστών της αριστεράς.
Αλλάζει χέρια
Την εποχή που ανακατασκευάσθηκε ως «Καπνομάγαζο» ήταν ένα επιβλητικό κτίριο και από τα λίγα κτίρια που ξεχώριζαν στο κέντρο της πόλης για το ύψος του και τις διαστάσεις του. Χαρακτηριστικές είναι οι φωτογραφίες του κέντρου της πόλης της εποχής εκείνης, όπου φαίνεται να ξεχωρίζει στην γύρω περιοχή.
Στα μέσα της δεκαετία του 1950 χρησιμοποιήθηκε από τους εμπόρους αδελφούς Ουζουνόπουλοι ως αποθήκη ηλιόσπορου και σιτηρών και χώρος επεξεργασίας σκόρδων. Πολλοί μαθητές του Γυμνασίου της δεκαετίας του 1950 θα θυμούνται τον ελεύθερο χώρο απέναντι από το κτίριο, όπου πραγματοποιείτο το μάθημα της Γυμναστικής από τον Καθηγητή Γυμναστικής Αλιφέρη και την προστασίας που προσέφερε το κτίριο αυτό στους μαθητές όταν έβρεχε.
Στη συνέχεια αγοράσθηκε από τους μετόχους του ΚΤΕΛ Ν. Έβρου για την δημιουργία σταθμού ΚΤΕΛ. Το 1995 επί Δημαρχίας Ευαγγελία, χαρακτηρίσθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο ως διατηρητέο και πέρασε στη κυριότητα του Δήμου προκειμένου να αναστηλωθεί και να μετατραπεί σε μία σύγχρονη Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Η αναστήλωσή του
Η μελέτη αναστύλωσης του καπνομάγαζου προέβλεπε να διατηρηθεί το κέλυφος του κτιρίου με την εξωτερική τοιχοποιία και τη στέγη και να οικοδομηθεί εσωτερικά του κτιρίου ένα νέο, με σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα πάνω στο οποίο θα στηριζόταν και το υπάρχον κέλυφος του έργου. Και ενώ είχαν αρχίσει οι εργασίες αναστύλωσης, την 25η Φεβρουαρίου 2005, κατέρρευσε τμήμα του τοίχου και της οροφής στην βορειανατολική πλευρά του κτιρίου παρασύροντας στον θάνατο τρεις εργαζόμενους. Και από το γεγονός αυτό ξεκινά η Οδύσσειά του! Το Δημοτικό Συμβούλιο, επικαλούμενο κάποιες αποφάσεις της αρμόδιας υπηρεσίας ότι το κτίριο είναι ετοιμόρροπο, προσανατολίζεται στην κατεδάφισή του.
Γέρασε! Πρέπει να πεθάνει;
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για κατεδάφιση σκόρπισε θλίψη σε πολλούς κατοίκους της Αλεξανδρούπολης που βλέπουν να χάνονται και τα τελευταία εναπομείναντα μνημεία της πόλης. Ήδη ομάδες πολιτών με πρώτο το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων και την Οικολογική Εταιρία Έβρου κινητοποιούνται σε μια τελευταία προσπάθεια για να σωθεί το κτίριο, να αναστηλωθεί και να χρησιμοποιηθεί ως Δημοτική Βιβλιοθήκη. Την ώρα που γράφονται αυτές οι σειρές, στο προστατευτικό κιγκλίδωμα που περιβάλλει το κτίριο, έχει αναρτηθεί ένα πανό του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων που αναγράφει: «Πολίτες το Καπνομάγαζο με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατεδαφίζεται! Σώστε το».
Ο χρόνος, λέει ο λαός μας, γιατρεύει τις πληγές. Τώρα ίσως μάθουμε αν ο χρόνιος μπορεί να σώσει και τα μνημεία μας!
(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ» του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής, Τεύχος 23 ( Ιούλιος – Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2007) σελίδα 16 - 17)
Το Καπνομάγαζο, επί της οδού Αίνου, είναι ένα από τα πολύ λίγα εναπομείναντα κτίρια – μνημεία που έχουν απομείνει στην Αλεξανδρούπολη που θυμίζει το παρελθόν. Φέρνει στη μνήμη μας τη διαδρομή μας από το Δεδέαγατς του 19ου αιώνα στη σύγχρονη πόλη του 21ου αιώνα. Η πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να το κατεδαφίσει με την αιτιολογία ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες το έχουν χαρακτηρίσει ετοιμόρροπο, γέμισε θλίψη και απογοήτευση σε όλους εκείνους τους συμπολίτες μας, που σε πείσμα μιας νεωτεριστικής νοοτροπίας να κατεδαφίζει οτιδήποτε θυμίζει το παρελθόν αυτής της πόλης, επιμένουν να θέλουν να θυμούνται και να παραμένουν δεμένοι με τις ρίζες τους!Έζησε πολλά χρόνια!
Μετά το «Πασαλίκι», το «Γαλλικό Σχολείο», τον «Μύλο του Πρωτόπαπα», τη «Στρατιωτική Λέσχη», το «Παράρτημα» της Λεονταρίδειου με τις τρεις Μούσες, το «Διοικητήριο» (Νομαρχία), το παλιό Νοσοκομείο (και αυτό πνέει ετοιμόρροπο και εγκαταλελειμμένο τα λοίσθια) , την (παραπαίουσα) «Ζαρίφειο Ακαδημία», τον κινηματογράφο «Έβρος» τα νεοκλασικά και τουρκομπαρόκ κτίρια με τα οποία κοσμείτο η πόλη, ήρθε η σειρά και του «Καπνομάγαζου». Έζησε πολλά χρόνια! Γέρασε! Καιρός του να δώσει τόπο στα νιάτα! Σε νέα και σύγχρονα κτίρια! Κάπως έτσι θα σκέφτηκαν οι Δημοτικοί μας Άρχοντες. Νέοι ορίζοντες, νέες εποχές, νέες αντιλήψεις. Πρέπει να αποκόψουμε τη μνήμη μας με κάθε τι που μας δένει με το παρελθόν.
Η ιστορία του
Το «Καπνομάγαζο» όμως έχει μεγάλη και πολυκύμαντη ιστορία. Και κανείς δεν μπορεί να απαγορέψει να την καταγράψουμε βαθειά μέσα στις πάμπολλες (χαμένες) ιστορικές μας μνήμες σε όλους εμάς που επιμένουμε ρομαντικά να θυμόμαστε! Ποιοι είμαστε και από πού ερχόμαστε! Για το που βαδίζουμε θα το δείξει ο …χρόνος!
Κτίσθηκε κάπου στα 1890 από την πολυπληθή τότε καθολική κοινότητα του Δεδέαγατς, για να χρησιμεύσει ως Σχολείο των παιδιών της κοινότητας.
[Aπό το 1898 λειτούργησαν και δύο καθολικές σχολές, μία αρένων (η οποία κάηκε το 1904) και μία θηλέων, που προσέφεραν σημαντικό εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό έργο].
Το 1904, κατά τη διάρκεια μαθητικής έκθεσης, πήρε φωτιά η αίθουσα πειραμάτων και καταστράφηκε μεγάλο μέρος του κτιρίου με τον εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις του.
Το 1922 – 1923 πρόσφυγες από την Αν. Θράκη και τον Πόντο, που συνέρρεαν στη πόλη, στεγάζονται προσωρινά στα υπόγεια του ημικατεστραμμένου κουφαριού του κτιρίου, μέχρι την τακτοποίησή τους.
Από σχολείο, Καπνομάγαζο.
Το 1923 αγοράσθηκε από την εταιρία επεξεργασίας καπνών «ΚΟΜΠΑΝΙ ΖΕΝΕΠΑΛ ΝΤΕ ΤΑΜΠΑ», ιδιοκτησίας του Αγκόπ Ασταρτζιάν (παππού από την μητέρα του συμπολίτη μας Χάρη Ντισλιάν). Εγκαινιάζεται το 1924 και χρησιμοποιείται για την επεξεργασίας και εμπορία των καπνών της περιοχής. Για τον λόγο αυτόν στο αέτωμά του αναφέρεται η χρονολογία 1924 ως έτος οικοδόμησής του. Έκτοτε και μέχρι σήμερα είναι γνωστό με το όνομα «Καπνομάγαζο». Λειτούργησε για τα σκοπό που ανακατασκευάσθηκε μέχρι την κήρυξη του Ελληνο- Ιταλικού πολέμου το 1940. Κατά τη περίοδο της κατοχής χρησιμοποιήθηκε ένα διάσημα από τους Βουλγάρους σαν φυλακή και στην συνέχεια, μετά την απελευθέρωση, πριν την έναρξη του εμφυλίου πολέμου προσωρινά ως ξενώνας των προσφύγων από την ύπαιθρο και αργότερα, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ως φυλακή – κρατητήρια αγωνιστών της αριστεράς.
Αλλάζει χέρια
Την εποχή που ανακατασκευάσθηκε ως «Καπνομάγαζο» ήταν ένα επιβλητικό κτίριο και από τα λίγα κτίρια που ξεχώριζαν στο κέντρο της πόλης για το ύψος του και τις διαστάσεις του. Χαρακτηριστικές είναι οι φωτογραφίες του κέντρου της πόλης της εποχής εκείνης, όπου φαίνεται να ξεχωρίζει στην γύρω περιοχή.
Στα μέσα της δεκαετία του 1950 χρησιμοποιήθηκε από τους εμπόρους αδελφούς Ουζουνόπουλοι ως αποθήκη ηλιόσπορου και σιτηρών και χώρος επεξεργασίας σκόρδων. Πολλοί μαθητές του Γυμνασίου της δεκαετίας του 1950 θα θυμούνται τον ελεύθερο χώρο απέναντι από το κτίριο, όπου πραγματοποιείτο το μάθημα της Γυμναστικής από τον Καθηγητή Γυμναστικής Αλιφέρη και την προστασίας που προσέφερε το κτίριο αυτό στους μαθητές όταν έβρεχε.
Στη συνέχεια αγοράσθηκε από τους μετόχους του ΚΤΕΛ Ν. Έβρου για την δημιουργία σταθμού ΚΤΕΛ. Το 1995 επί Δημαρχίας Ευαγγελία, χαρακτηρίσθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο ως διατηρητέο και πέρασε στη κυριότητα του Δήμου προκειμένου να αναστηλωθεί και να μετατραπεί σε μία σύγχρονη Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Η αναστήλωσή του
Η μελέτη αναστύλωσης του καπνομάγαζου προέβλεπε να διατηρηθεί το κέλυφος του κτιρίου με την εξωτερική τοιχοποιία και τη στέγη και να οικοδομηθεί εσωτερικά του κτιρίου ένα νέο, με σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα πάνω στο οποίο θα στηριζόταν και το υπάρχον κέλυφος του έργου. Και ενώ είχαν αρχίσει οι εργασίες αναστύλωσης, την 25η Φεβρουαρίου 2005, κατέρρευσε τμήμα του τοίχου και της οροφής στην βορειανατολική πλευρά του κτιρίου παρασύροντας στον θάνατο τρεις εργαζόμενους. Και από το γεγονός αυτό ξεκινά η Οδύσσειά του! Το Δημοτικό Συμβούλιο, επικαλούμενο κάποιες αποφάσεις της αρμόδιας υπηρεσίας ότι το κτίριο είναι ετοιμόρροπο, προσανατολίζεται στην κατεδάφισή του.
Γέρασε! Πρέπει να πεθάνει;
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για κατεδάφιση σκόρπισε θλίψη σε πολλούς κατοίκους της Αλεξανδρούπολης που βλέπουν να χάνονται και τα τελευταία εναπομείναντα μνημεία της πόλης. Ήδη ομάδες πολιτών με πρώτο το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων και την Οικολογική Εταιρία Έβρου κινητοποιούνται σε μια τελευταία προσπάθεια για να σωθεί το κτίριο, να αναστηλωθεί και να χρησιμοποιηθεί ως Δημοτική Βιβλιοθήκη. Την ώρα που γράφονται αυτές οι σειρές, στο προστατευτικό κιγκλίδωμα που περιβάλλει το κτίριο, έχει αναρτηθεί ένα πανό του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων που αναγράφει: «Πολίτες το Καπνομάγαζο με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατεδαφίζεται! Σώστε το».
Ο χρόνος, λέει ο λαός μας, γιατρεύει τις πληγές. Τώρα ίσως μάθουμε αν ο χρόνιος μπορεί να σώσει και τα μνημεία μας!
(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ» του Πολιτιστικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αττικής, Τεύχος 23 ( Ιούλιος – Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2007) σελίδα 16 - 17)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου