Αλεξανδρούπολη «Προκτήτωρ Πόλις» Νο 1 (Τα πρόσωπα)

Του ΓΙΑΝΝΗ ΞΑΝΘΟΥΛΗ
Σπουδαία ευκαιρία να επανέλθω στον Έβρο και ειδικά στην Αλεξανδρούπολη, ένα εξαίρετο λεύκωμα που έφτασε στα χέρια μου τις πρώτες μέρες του Αυγούστου. Ότι καλύτερο νομίζω έγινε στο είδος του μέχρι τώρα για την ακριτική, γενέτειρά μου, πολιτεία, με πρωτεργάτη τον Θρακιώτη Θεόδωρο Κ. Ορδουμποζάνη. Τίτλος «Προκτήτωρ Πόλις». Ένα, κυριολεκτικά, «Ταξίδι μνήμης στην πρώιμη Αλεξανδρούπολη». Μια πολιτεία που γεννήθηκε μέσα από σπαραγμούς, προσφυγιές, εμπορικές θεαματικές συναλλαγές, με πολυπολιτισμικό ήθος και σχετικά φρέσκια μυθολογία. Την ιστορία της δεν τη διδαχτήκαμε ποτέ. Ότι ξέραμε, άκρες-μέσες, το γνωρίζαμε από διηγήσεις και συναισθηματικές, νοσταλγικές κρίσεις.
Επισήμως, τίποτα. Σπαράγματα αναμνήσεων και ιδιωτικά συμπεράσματα χωρίς εκλογίκευση. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για ν' αρχίσουμε να ερευνούμε πιο μεθοδικά εμείς οι Θρακιώτες -και ειδικά οι Εβρίτες- το παρελθόν, τους λόγους που υιοθετήσαμε τη συγκεκριμένη αύρα και τους γευστικούς κώδικες μιας καλοκαιρινής λύπης. Το τελευταίο ισχύει ίσως αποκλειστικά σε όσους από μας απομακρυνθήκαμε συνειδητά από την πόλη που γεννηθήκαμε, στήνοντας σκηνικά δραματικών μυθοπλασιών για όσα μας διέφυγαν. Στο μεταξύ, η Αλεξανδρούπολη άλλαξε, μετέβαλε τον χαρακτήρα της με ισχυρά άλλοθι νεοελληνικών πρακτικών, όμως κάποιες φωτογραφίες, ευτυχώς, αποτυπώνουν την ιστορική της δυναμική.
Φυσικά χρειάστηκε η νοικοκυροσύνη των συλλεκτών και η επιμονή του κ. Ορδουμποζάνη για να παραχθεί η «Προκτήτωρ Πόλις», μια αισθηματικά μεθοδική δουλειά που αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αφού η πρώτη της έκδοση προσφέρεται στο Σύλλογο Προσωπικού και Φίλων της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης «Γαληνός», που βρίσκεται στην Αλεξανδρούπολη. Είναι εύκολο, κυρίες και κύριοι και Άρχοντες αυτής της χώρας, να διαπιστώσετε τη σοβαρότητα και την επιστημονική αξιοσύνη της συγκεκριμένης καρδιοχειρουργικής κλινικής που ιδρύθηκε και υποστηρίχθηκε με πάθος από τον καθηγητή κ. Γιώργο Μπουγιούκα. Και μαζί του κι όλοι όσοι τον πλαισιώνουν, αποφασισμένοι να δώσουν τα πάντα στην πόλη αυτή, κάνοντας την δεύτερη πατρίδα τους……
Στο λεύκωμα «Προκτήτωρ Πόλις» παρελαύνουν τουλάχιστον εκατό χρόνια φωτογραφικών στιγμών, απ' τον καιρό δηλαδή που η λιμανίσια ασήμαντη πολιτειούλα με το όνομα Δεδέ-αγάτς («Ντεντέ-αάτς» η προφορά της στα τουρκικά) άρχισε να αποκτά αρχικά εμπορικό και σύντομα στρατιωτικό και πολιτιστικό κύρος. Γεννημένη στα χλομά χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπερασπίζεται το ελληνικό της φρόνημα απέναντι στο βουλγάρικο «φλερτ» (ένα «φλερτ» που δεν πέρασε αναίμακτο και βελούδινο), ξεπερνά τη θυμωμένη οδύνη των Οθωμανών, βρίσκεται στο κέντρο κάθε λογής αντιπαραθέσεων, εμπορεύεται, αθλείται στην τέχνη της ζωής, επιβάλλει την ελληνική της συνείδηση ώσπου ξαναγεννιέται σαν Αλεξανδρούπολη κι από 'κεί και πέρα τραβά το δρόμο της ως «νέα πόλη» δυναμωμένη από τους πρόσφυγες, που γρήγορα ενσωματώνονται στους ρυθμούς της ανασυγκρότησής της. Μαθαίνει να οργανώνει πια τις αναμνήσεις της, αλλά ποτέ η ιστορία της δεν καταγράφεται στη βιολογικά επίσημη ελληνική ιστορία, λόγω ιδιοτελών συγχύσεων των κρατούντων. Μαζί της ενηλικιώνεται και ο πληθυσμός της. Στη δεκαετία του '50 και στα μισά του '60 μετριόμασταν κάπου 18 με 20 χιλιάδες. Σήμερα πλησιάζει τις εκατό.
Οι απουσίες μας έχουν υπερκαλυφθεί με άτομα εκτάκτως χρηστικά και άξια, όπως ο άνθρωπος που εμπνέει την καρδιοχειρουργική κλινική του Δημοκριτείου. Οι διαστρωματώσεις των αναμνήσεων δεν προλαβαίνονται πια. Βέβαια οι εικόνες που «κάτι» επιπλέον θυμίζουν σε μας τους απόντες, λογικό είναι να αφυπνίζουν μια κιτρινισμένη θεματολογία ονείρων που κάναμε κάποτε, κάτω απ' τους ίδιους ουρανούς.
Όμως η πόλη και η ζωή προχωρούν δραστικά ερήμην της αισθητικής της μελαγχολίας για ό,τι χάθηκε. Χάθηκαν και κερδήθηκαν άλλα πράγματα. Και μες στο κέρδος της καινούργιας εποχής είναι ότι το παζλ της ιστορίας της Αλεξανδρούπολης συμπληρώνεται με σοβαρότητα κι αίσθημα ευθύνης. Χρήσιμο να ξέρουν οι νέες γενιές πώς βρεθήκαμε εκεί, τι έφεραν οι παππούδες μας ξεριζωμένοι από άλλες πατρίδες, πόσες και πόσες νευρώσεις φάγαμε κατακέφαλα εμείς οι μεταπολεμικοί και «ψυχροπολεμικοί» μάρτυρες, πόσα δράματα, επιεικώς σήμερα τα αναφέρουμε ως «γραφικά περιστατικά» και πόσο, τέλος, φτυσμένοι υπήρξαμε εις τους Δημόσιους ακροβάτες των λογής λογής κυβερνήσεων. Ας μην επεκταθώ περισσότερο, γιατί θα ξαναβρώ τον κακό μου εαυτό... Στις φωτογραφίες, στις περισσότερες τουλάχιστον, οι άνθρωποι συνηθίζουν να χαμογελούν. Μόνο τα κτίρια παραμένουν στη σωστή συναισθηματική τους ακινησία, με απόλυτη ακρίβεια. Έτσι κι εγώ, ξεφυλλίζοντας ένα ολόκληρο βράδυ το πολύτιμο λεύκωμα του Θεόδωρου Ορδουμποζάνη, εκτός που ανακάλυψα κτίρια που καμιά φορά έρχονται σε ανήσυχα κι ανεξήγητα ενύπνιά μου, βρήκα δρόμους, παρκάκια, πλατείες, μικρομάγαζα και αρχοντικά ή ερειπωμένους αλευρόμυλους, εύγλωττα απολογητικά για την απουσία τους ή και τη συνύπαρξή τους με αυτό που ορίζει η νέα τάξη της νοσταλγίας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/08/2006
Από την στήλη «Τα Σαββατιάτικα», σελ. 32

Aνάσα πολιτισμού
Του Σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη

Aγαπητέ Κύριε Ορδουμποζάνη

Ευχαριστώ πολύ για το πολύτιμο βιβλίο που μου στείλατε."Προκτήτωρ Πόλις" πράγματι είναι ένα ταξείδι μνήμης και αγάπης για την Αλεξανδρούπολη.Πολύτιμο φωτογραφικό υλικό, κείμενα συνοπτικά και κατατοπιστικά των εικόνων.Σας συγχαίρω, όπως και τον σύλλογο της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής "Γαληνός".Η προσπάθειά σας αποτελεί ανάσα πολιτισμού στις μέρες που ζούμε.

Mε εκτίμηση
Παντελής Βούλγαρης
Αθήνα 29.9.2006

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι

Tου Καθηγητή Σtάθη Πολυχρονιάδη

Αγαπητέ μου Θόδωρε

Διάβασα "μονορούφι" την ιστορία του Κωνσταντή και μελέτησα όλες τις φωτογραφίες, ένα πραγματικό ταξίδι μνήμης στην πρώημη Αλεξανδρούπολη, στο βιβλίο που είχες την καλοσύνη να μου προσφέρεις με αγάπη.

Η "Προκτήτωρ Πόλις" είναι μια ξεχωριστή έκδοση και αξίζει συγχαρητήρια η προσπάθειά σου. Θερμά συγχαρητήρια και στο Σύλλογο Προσωπικού και Φίλων Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης "Γαληνός", που ανέλαβε την έκδοση. Γνωρίζοντας προσωπικά το μόχθο σου για τη συλλογή των φωτογραφιών και την παρουσίασή τους στην έκθεση που είχες διοργανώσει, πρέπει να είσαι ευτυχής που ολοκλήρωσες την προσπάθειά σου με την παρούσα έκδοση. Η έκδοσση αυτή θα μείνει πλέον για να θυμούνται οι παλαιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.

Πιστεύω επίσης ότι και ο Προσκοπισμός της Αλεξανδρούπολης, στέλεχος του οποίου υπήρξες και εσύ, κέρδισε από την φωτογραφική παρουσίαση της ιστορίας της πόλης, εφ΄ όσον μέσα απ΄ αυτήν παρουσιάζεται και η δική του ιστορία. Δεν σου κρύβω βέβαια ότι θα ήθελα να αναφέρεται πιο ξεκάθαρα η συμμετοχή του στις πρώτες στιγμές της απελευθέρωσης.

Η όλη έκδοση είναι αναμφίβολα εξαιρετική και αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στους συντελεστές της.

Με εκτίμηση
Ευστάθιος Κ. Πολυχρονιάδης

Καθηγητής Φυσικής (Τομέας Φυσικής Στερεάς Κατάστασης) Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη
Θεσσαλονίκη 28 μαρτίου 2007

Αναμνήσεις
Του Γεωργίου Ψύλλα

Αγάπη πολλή θέλει αυτή η "Πόλις", για να μη την ξεχάσεις, έτσι όπως βιοαστικά και βάρβαρα θάφτηκε στο τσιμέντο της ανάπτυξης και ψάχνεις - ψάχνεις πολύ, όταν τύχει και πας κοντά της μουσαφίρης, για να βρεις τα παλιά καλά σημάδια της.

O Θόδωρος! Φίλος και συμμαθητής μου. Αθόρυβα να μαζεύει ό,τι απόμεινε από έναν παράδεισο, τον παράδεισο των γονιών μας και να μας τα κάνει μπουκετάκι αναμνήσεων. Τώρα που μέστωσαν επάνω μας τα χρόνια.
Στην Κύπρο, που είμαι για δουλειά, πως να βρεθώ κοντά του, την ώρα της μεγάλης ανταμοιβής των κόπων του;

Του στέλνω όμως, το μεγάλη μου "ευχαριστώ", που θα μπορώ αγκαλιά με το βιβλίο του, να ανασταίνω σιγιά - σιγά το Αλεξανδρουπολίτικο παρελθόν μου!

Γιώργος Ψύλλας

Αξιωματικός ε.α. - συγγραφέας

Από την εφημερίδα "Η ΓΝΩΜΗ" /29 Σεπτεμβρίου 2006

Χαρούμενος και υπερήφανος που είμαι Θρακιώτης

Του Σταμάτη Κ. Μπράτσα

Αγαπητέ Θόδωρε
Η απόκτηση με την επιλογή σου ενός βιβλίου με περιεχόμενο και ιστορικά ντοκουμέντα για την γέννηση μιας πόλης στη Θράκη, την Αλεξανδρούπολη, με έκανε χαρούμενο και υπερήφανο που είμαι και εγώ Θρακιώτης. Ένα βιβλίο σε ένα χώρο που οι περισσότεροι πολύ λίγα γνωρίζουν και που όμως όλοι έχουν την περιέργια να μάθουν, αφού σιγά σιγά οι πηγές φεύγουν και τίποτα δεν μένει να μας θυμίζει τα παλαιά.
Θα ήθελα να μου επιτρέψεις να σου σφίξω το χέρι και να σε συγχαρώ πρώτον επειδή δημιούργησες ένα έργο μοναδικό και δεύτερον γιατί αποδεικνύεις με το έργο αυτό ότι τα τέκνα του Έβρου ενδιαφέρονται για την ιστορία του.
Η βιβλιοθήκη μου, η μόνη μου πνευματική περιουσία και κληρονομιά στους απογόνους, θα κοσμείται με το έργο σου και θα μεταφέρει ισορικές μνήμες στους μεταγενεστέρους.

Σε ευχαριστώ

Σταμάτιος Κωνσταντίνου Μπράτσας

Ταξίαρχος Στρατολογικού ε.α.

Αλεξανδρούπολη 22 Αυγούστου 2006

Σημαντικός ο ρόλος του Προσκοπισμού

Περιφερειακή Εφορεία Προσκόπων Έβρου

Αγαπητέ Θόδωρε

Η Περειφερφειακή Εφορεία Προσκόπων Νομού Έβρου θα ήθελε να εκφράσει τα θερμά της συγχαρητήρια για την έκδοση από σένα του βιβλίου "ΠΡΟΚΤΗΤΩΡ ΠΟΛΙΣ" "Ταξίδι μνήμης στην πρώιμη Αλεξανδρούπολη".

Μέσα από το βιβλίο αυτό καταγράφοντας το παρελθόν αυτής της πόλης δεν ξέχασες να αναφερθείς στον σημαντικό ρόλο του τοπικού Προσκοπισμού στις μεγαλύτερες ιστορικές στιγμές της πόλης αυτής.

Γνήσιο τέκνο τη Προσκοπικής οικογένειας του Έβρου από της εντάξεως στην κίνηση μέχρι σήμερα αποτελείς το παράδειγμα για τους νεωτέρους σου.

Μπράβο σου.

Με προσκοπίκούς χαιρετισμούς
Σταμπουλίδης Πασχάλης

Περιφερειακός Έφορος

Αλεξανδρούπολη 28 Αυγούστου 2006

Εγκλώβισε αριστοτεχνικά τις εποχές

Του Δημήτρη Καλαϊτζίδη

'Εφθασε στα χέρια μου πριν από λίγες μέρες από ένα φίλο το ιστορικό λεύκωμα "Προκτήτωρ πόλις" του συμπολίτη μας Θεόδωρου Ορδουμποζάνη. Ξεφυλλίζοντας το λεύκωμα ένας κόμπος άρχισε αργά - αργά να ανεβαίνει στο λαιμό και τα μάτια άρχισαν να υγραίνονται.

Αναμνήσεις από χωματένιους δρόμους με την υδροφόρα του Δήμου να καταβρέχει, χιλιάδες ποδήλατα να διασχίζουν την πόλη, τα καλοκαιρινά μπάνια στο φλοίσβο, στο Μπάτη, στα "σίδερα", γλυκό στο πατάρι στο Διεθνές, παϊτόνια στην πλατεία Πολυτεχνείου, νυφοπάζαρο με ατελείωτα πήγαιν΄ έλα στην παραλιακή λεωφόρο, επικίνδυνα παιχνίδια στα σάπια σανίδια μέσα στο Πασαλίκι, η παλιά μεραρχία, η Ταξιαρχία, το παλιό Δημαρχείο, όλα άρχισαν να ξεπροβάλουν από την αχλύ της μνήμης, εξαιτίας κυρίου, του Θεόδωρου Ορδουμποζάνη.
Εξαίρετος χρονογράφος ο κ. Ορδουμποζάνης, οσμίζεται τον αέρα της πόλης και τον φυλακίζει γλυκά σε λέξεις, σε φράσει, σε σχήματα λόγου. Αυτή τη φορά εγκλώβισε αριστοτεχνικά τις εποχές μιας νέας και παλιάς πόλης, όπως η Αλεξανδρούπολη, και παραδίδει το "πριν" στους νέους άρχοντες για να δουν και να σκεφτούν καλά ποιο "μετά" ετοιμάζουν γι αυτήν.

Για μας που βρισκόμαστε μακριά από την πόλη μας, η "προκτήτωρ πόλις" είναι το ευαγγέλιο, το συναξάρι, το ημερολόγιό μας, η καταφυγή μας.

Μπράβο σε όλους όσους συνέβαλαν με κάθε τρόπο στη δημιουργία αυτού του καταπληκτικού λευκώματος, με προεξάρχοντα τον κ. Μπουγιούκα και όλα τα ευχαριστώ και την αγάπη μας στον κ. Θεόδωρο Ορδουμποζάνη.

Δημήτρης Καλαϊτζίδης

Διευθυντής Ράλλειου Γυμνασίου Πειραιώς
Δρ Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Νέο Φάλληρο Σπτέμβριος 2006

Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης" Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2006