Είναι γνωστό ότι η απόφαση της επιλογής της τοποθεσίας Δεδέαγατς, δυτικά των εκβολών του Έβρου, ως τόπου σύνδεσης της σιδηροδρομικής γραμμής Βιέννης – Κωνσταντινούπολης με το Αιγαίο και η δημιουργία λιμένος για την διακίνηση των εμπορευμάτων της Θρακικής ενδοχώρας, στα μέσα της δεκαετίας του 1860, είναι η αιτία δημιουργίας της νέας πόλις Δεδέαγατς τότε, Αλεξανδρούπολη σήμερα. Άλλωστε η λήψη της απόφαση η διασύνδεση της σιδηροδρομικής γραμμής Βιέννης – Κωνσταντινούπολης με το Αιγαίο να καταλήγει στην περιοχή αυτή και να μη περάσει από την άλλη πλευρά του Δέλτα του Έβρου, με τα πολλά προβλήματα, ώστε να καταλήξει στο τότε γνωστό λιμάνι της Αίνου, ήταν όχι μόνο οικονομικότερη, αλλά δημιουργούσε και νέες καλύτερες και συμφερότερες προοπτικές ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής.Η περιοχή αυτή λόγω της στρατηγικής της σημασίας στην ανάπτυξη του εμπορίου προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών χωρών να εξασφαλίσουν την παρουσία τους στη περιοχή για να μπορούν να εξυπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντά τους.
Η σημασία του σιδηροδρόμου
Η σημασία αυτής της δημιουργίας της νέας πολίχνης στο Βόρειο Αιγαίο διαφαίνεται και από μία αναφορά του Έλληνα Προξένου Αδριανούπολης, προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στις 28.1.1875, η οποία μεταξύ των άλλων αναφέρει: «....Το Δεδεαγάτσιον έρημος το πριν ως απροσπέλαστος παραλία κείμενον επί της κατά την Μεσόγειον Θρακικής παραλίας (μεταξύ Πόρτο Λάγου και Αίνου), κατέστη γνωστόν αφ΄ ης οι μελετήσαντες και αναλαβόντες την κατασκευήν των σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Τουρκίας απεφάσισαν να κατασκευάσωσιν εν αυτώ την κεφαλήν των θρακικών και βουλγαρικών σιδηροδρόμων, ανοίγοντες ούτω νέαν άμεσον και πλησιεστέραν μετά της Ευρώπης συγκοινωνίαν εν τη Μεσογείω συγκοινωνίαν διευκολύνουσαν την τε εισαγωγήν και προ πάντων την εξαγωγήν των μερών τούτων. Ούτως ενώ άλλοτε οι δημητριακοί καρποί της Θράκης, φορτωμένοι εν Φιλιππουπόλει και Αδριανουπόλει επί σχεδιών, απεστέλλοντο δια του Έβρου υπό μυρίους κινδύνους και αβαρίες εις Αίνον, όπως εκείθεν φορτωθώσι δια την Ευρώπην, νυν αποστέλλονται δια του σιδηροδρόμου εις Δεδέαγατς, δια ταχυτέρας και ασφαλιστέρας οδού. Κατά δε το θέρος, ότε τα ύδατα του ποταμού ελαττούνται και είναι μόνη δυνατή των κουκουλίων, μεταξίων, μαλλιών, δερμάτων και των άλλων πλουσίων προϊόντων η εξαγωγή, ήτις άλλωστε εγένετο δια της Ραιδεστού, απεχούσης ώρας εξ Αδριανουπόλεως, ενεργείται νυν αποκλειστικώς σχεδόν δια του Δεδεαγατσίου, απέχοντος μόνον 149 χιλιόμετρα. Το αυτό δε συμβαίνει και εις την εισαγωγήν, ήτις γινομένη άλλωστε εμμέσως δια Κων/πόλεως και δια Ραιδεστού, γίνεται νυν απ΄ ευθείας δια Δεδεαγατσίου. Ούτως η οδός του Δεδεαγατσίου ήλάττωσεν επαισθητώς την εμπορικήν σημασίαν της Ραιδεστού, εξηφάνισε δε σχεδόν την της Αίνου....».
Διαμετακομιστικό Κέντρο
Με αυτά τα δεδομένα, επόμενο ήταν το Δεδέαγατς να αρχίσει να εξελίσσεται σε κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου Ανατολής και Δύσης. Έτσι και οι χώρες που είχαν οικονομικά συμφέροντα από την διακίνηση των εμπορευμάτων επεδίωξαν να ιδρύσουν Προξενεία και Υποπροξενεία (Αυστροουγγαρία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Περσία, Βέλγιο, Ελλάδα, Ιταλία) και όλες αυτές οι χώρες προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την δυνατότητα διακίνησης των εμπορευμάτων τους από τον κόμβο αυτό. Η διακίνηση των εμπορευμάτων ανάγκασε και τις μεγάλες ναυτικές και ναυτασφαλιστικές εταιρίες (της Γαλλικής Φρεανσινέ, του Αυστριακού Λόυδ, της Ιταλικής, Τρινακρίας, κ.λ.π.) καθώς και ξένες τράπεζες, (όπως η Γερμανοανατολική Τράπεζα), να εγκαταστήσουν εδώ πρακτορεία και υποκαταστήματά τους για να εξυπηρετούνται καλύτερα οι συναλλαγές και να διευκολύνεται η διακίνηση των εμπορευμάτων.
Ερχόμενοι όμως στη νέα πόλη όλοι αυτοί οι ξένοι (με προεξάρχοντες τους Φραγκολεβαντίνους), μεταφέρουν και τις οικογένειές τους και μαζί την κουλτούρα των χωρών τους. Ιδρύουν σχολεία για τα παιδιά τους, χτίζουν εκκλησίες, δημιουργούν λέσχες, διοργανώνουν εκδηλώσεις, προσεγγίζουν η μια κοινότητα την άλλη, αναπτύσσουν σχέσεις και δημιουργούν μια μικρή πολιτεία με ένα Ευρωπαϊκό πολιτισμό εμπλουτισμένο με Ανατολίτικη κουλτούρα. Και κυρίως συσσωρεύετε πλούτος.
Ήδη πριν την είσοδο του 19ου αιώνα το Δεδέαγατς, έχει το λιμάνι του, τρεις Σιδηροδρομικούς σταθμούς (έχει δημιουργηθεί και η γραμμή Θεσσαλονίκης - Δεδέαγατς – Κωνσταντινούπολης, γνωστή ως Jonction Salonique – Constantinople (J.S.C.), τον Φάρο του, που πρωτολειτούργησε το 1880, Καθολική, Αρμενική και Χριστιανική εκκλησία (αργότερα χτίστηκε και Βουλγαρική), Εβραϊκή Συναγωγή, δύο Τζαμιά, Γαλλικά Σχολεία, δύο Τράπεζες, πολλά ναυτιλιακά πρακτορεία, ξένα τραπεζικά πρακτορεία, μεγάλο εργοστάσιο αλευρομύλων, σχολές χορού και πιάνου και κυρίως υπάρχει μία πολύ καλή συνύπαρξη και συνεργασία του ντόπιου πληθυσμού (Οθωμανών και Χριστιανών), με τους Ευρωπαίους, τους Αρμενίους, που είχαν μεταφερθεί για να εργασθούν στην κατασκευή του σιδηροδρόμου και του λιμανιού, τους Εβραίους και τους χριστιανούς που ερχόταν από άλλα μέρη της Ελλάδος για να εμπορευτούν ή να βρουν τη τύχη τους στη νέα πόλη.
Το κλίμα αυτό συνεχίσθηκε για πολλά ακόμη χρόνια, ακόμη και μετά την απελευθέρωση της πόλης. Η Σοφία Κλήμη – Παναγιωτοπούλου στο βιβλίο της «Στο δέντρο του ερημίτη» αναφέρει: «Το καφενείο του Αντώνη «ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ», γίνεται κάθε μέρα μια αντιπροσωπευτική μικρογραφία απ΄ την κοινωνία της πόλης. Εκεί μαζεύονται να πιούν τον καφέ τους και να κλείσουν ακόμα και συμφωνίες – έμποροι κάθε λογιώ – αποικιακών, δημητριακών, τυροκομικών – γεροί πλοιοχτήτες, ναυτικοί πράκτορες, πού και πού υπάλληλοι κι οι διευθυντές της Εθνικής, της Ιονικής και της Τράπεζας Αθηνών. Ανάμεσά τους, Εβραίοι που όλοι τους, πες, έχουν κι ένα προξενείο........, Αρμένηδες........., Γάλλοι κι Ιταλοί ανώτεροι υπάλληλοι της γαλλοελληνικής εταιρίας σιδηροδρόμων........., οι Ρωμιοί ........, είναι και αυτοί ένα ανακάτωμα προέλευσης μαυροθαλασσίτες, πολίτες, αινίτες, μητιληνιοί, γιαννιώτες, σαλονικιοί, παλιολλαδίτες. Κι΄ όσο να ναι, ανάμεσά τους, πάντα το εγωιστικό «ξέρεις από πού΄ μ΄ εγώ;».
Ίδρυση Ελληνικού Προξενείου 
Αλλά και η Ελλάδα, μέσω του προξένου Αδριανουπόλεως, εδέχετο μεγάλες πιέσεις από τους Έλληνες κατοίκους του Δεδέαγατς, για την ίδρυση Προξενείου. Χαρακτηριστικά είναι απόσπασμα της από 12.11.1874 επιστολής κατοίκων της πόλης προς τον Πρόξενο Αδριανουπόλεως Κ. Βατικιώτη: «....Ως δε ανέφερον Υμίν και δια της προλαβούσης μου η σύστασις Προξενικού Πρακτορείου ενταύθα είναι εκ των ων ουκ άνευ, ιδίως των Ελλήνων, ο δε λιμήν του Δεδέαγατς έχει προορισμόν ν΄ αποκατασταθεί εις των εμπορικοτέρων της Μεσογείου εν τη Ευρωπαϊκή Τουρκία, ως εκ τούτου δε η Γαλλική Κυβέρνηση και η Αυστριακή συνέστησαν αμέσως Προξενικά Πρακτορεία, κατανοήσασαι το επίκαιρον της θέσεως, ώστε η Ελλάς μόνον δεν πρέπει να μείνη οπίσω αυτών, ενώ μάλιστα όλον το εμπόριον είναι εις χείρας των Ελλήνων...». Κοινοποιώντας την επιστολή αυτή στο Υπουργείο Εξωτερικών ο Πρόξενος Αδριανουπόλεως, αναφέρει στις 29.1.1875 μεταξύ των άλλων «...Εις Δεδεαγάτσιον προσαρμόζονται νυν καθ΄ εβδομάδα δύο ατμόπλοια των γαλλικών διαπορθμεύσεων , εν της Εταιρείας του Φρεανσινέ και εν του Αυστριακού Λόυδ, προσεχώς δε αρχίζουν αι προσεγγίσεις των ατμοπλοίων της Ιταλικής Εταιρείας Τρινακρίας. Δια τούτο συρρέουν οσημέραι κα συνοικίζονται εν Δεδεαγάτσιον πάσης εθνικότητος άνθρωποι, ιδίως δε Έλληνες παντοία μετερχόμενοι επιτηδεύματα και η πρώην έρημος αυτή παραλία θέλει μεταβληθεί εις πόλιν ευθύς ως δοθεί η άδεια να οικοδομώσιν οι εγκαθιστάμενοι οικίας και αποθήκας. Εν Δεδεαγατσίω συνέστη ήδη Αυστριακόν Προξενικόν Πρακτορείον και μετηνέχθη εις αυτό η έδρα του εν Αίνω Προξενικού Πρακτορείου της Γαλλίας, οσονούπω σε εγκαθιδρύεται Προξενικό Πρακτορείον της Ιταλίας....».
Τελικά με το υπ΄ αριθμ. πρωτ. 631 – 1001 10718 από 11.2.1875 έγγραφο του Υπουργείο Εξωτερικών γνωστοποιήθηκε στους κατοίκους του Δεδέαγατς ότι «...Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρο 6 του από 13.10.1853 Οργανισμού περί των Προξενικών Αρχών, δυνάμει προτάσεως του εν Αδριανουπόλει Προξένου, συνιστώμεν Προξενικόν Πρακτορείον της Ελλάδος εν Δεδεαγατσίω της Θράκης», πρώτος δε προξενικός πράκτορας διορίσθηκε ο Ν.Σ. Βασιλειάδης».
Αλλά και η Ελλάδα, μέσω του προξένου Αδριανουπόλεως, εδέχετο μεγάλες πιέσεις από τους Έλληνες κατοίκους του Δεδέαγατς, για την ίδρυση Προξενείου. Χαρακτηριστικά είναι απόσπασμα της από 12.11.1874 επιστολής κατοίκων της πόλης προς τον Πρόξενο Αδριανουπόλεως Κ. Βατικιώτη: «....Ως δε ανέφερον Υμίν και δια της προλαβούσης μου η σύστασις Προξενικού Πρακτορείου ενταύθα είναι εκ των ων ουκ άνευ, ιδίως των Ελλήνων, ο δε λιμήν του Δεδέαγατς έχει προορισμόν ν΄ αποκατασταθεί εις των εμπορικοτέρων της Μεσογείου εν τη Ευρωπαϊκή Τουρκία, ως εκ τούτου δε η Γαλλική Κυβέρνηση και η Αυστριακή συνέστησαν αμέσως Προξενικά Πρακτορεία, κατανοήσασαι το επίκαιρον της θέσεως, ώστε η Ελλάς μόνον δεν πρέπει να μείνη οπίσω αυτών, ενώ μάλιστα όλον το εμπόριον είναι εις χείρας των Ελλήνων...». Κοινοποιώντας την επιστολή αυτή στο Υπουργείο Εξωτερικών ο Πρόξενος Αδριανουπόλεως, αναφέρει στις 29.1.1875 μεταξύ των άλλων «...Εις Δεδεαγάτσιον προσαρμόζονται νυν καθ΄ εβδομάδα δύο ατμόπλοια των γαλλικών διαπορθμεύσεων , εν της Εταιρείας του Φρεανσινέ και εν του Αυστριακού Λόυδ, προσεχώς δε αρχίζουν αι προσεγγίσεις των ατμοπλοίων της Ιταλικής Εταιρείας Τρινακρίας. Δια τούτο συρρέουν οσημέραι κα συνοικίζονται εν Δεδεαγάτσιον πάσης εθνικότητος άνθρωποι, ιδίως δε Έλληνες παντοία μετερχόμενοι επιτηδεύματα και η πρώην έρημος αυτή παραλία θέλει μεταβληθεί εις πόλιν ευθύς ως δοθεί η άδεια να οικοδομώσιν οι εγκαθιστάμενοι οικίας και αποθήκας. Εν Δεδεαγατσίω συνέστη ήδη Αυστριακόν Προξενικόν Πρακτορείον και μετηνέχθη εις αυτό η έδρα του εν Αίνω Προξενικού Πρακτορείου της Γαλλίας, οσονούπω σε εγκαθιδρύεται Προξενικό Πρακτορείον της Ιταλίας....».
Τελικά με το υπ΄ αριθμ. πρωτ. 631 – 1001 10718 από 11.2.1875 έγγραφο του Υπουργείο Εξωτερικών γνωστοποιήθηκε στους κατοίκους του Δεδέαγατς ότι «...Έχοντες υπ’ όψιν το άρθρο 6 του από 13.10.1853 Οργανισμού περί των Προξενικών Αρχών, δυνάμει προτάσεως του εν Αδριανουπόλει Προξένου, συνιστώμεν Προξενικόν Πρακτορείον της Ελλάδος εν Δεδεαγατσίω της Θράκης», πρώτος δε προξενικός πράκτορας διορίσθηκε ο Ν.Σ. Βασιλειάδης».
Τα Προξενεία
Προαναφέραμε ότι σχεδόν όλες οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης αλλά και άλλες χώρες που είχαν συμφέροντα στη περιοχή ίδρυσαν Προξενεία και Υποπροξενεία. Συγκεκριμένα:
Προαναφέραμε ότι σχεδόν όλες οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης αλλά και άλλες χώρες που είχαν συμφέροντα στη περιοχή ίδρυσαν Προξενεία και Υποπροξενεία. Συγκεκριμένα:
1. Το Ρωσικό προξενείο: 
Στεγάζετο στο κτίριο της παλιάς Νομαρχίας, στην παραλία μεταξύ Φάρου και Ταχυδρομείου. Μετά την απελευθέρωση της πόλης, το 1920, το κτίριο αυτό, το οποίο είχε ήδη περιέλθει στην ιδιοκτησία του γιατρού Κρίτη, δόθηκε ως δωρεά στο Ελληνικό Δημόσιο και χρησιμοποιήθηκε έκτοτε και μέχρι το 2005, όταν και κατεδαφίσθηκε, στην αρχή ως Διοικητήριο και στη συνέχεια ως Νομαρχία. Στον χώρο αυτό σήμερα αν αναγείρεται το νέο Διοικητήριο της Νομαρχίας Έβρου.
Στεγάζετο στο κτίριο της παλιάς Νομαρχίας, στην παραλία μεταξύ Φάρου και Ταχυδρομείου. Μετά την απελευθέρωση της πόλης, το 1920, το κτίριο αυτό, το οποίο είχε ήδη περιέλθει στην ιδιοκτησία του γιατρού Κρίτη, δόθηκε ως δωρεά στο Ελληνικό Δημόσιο και χρησιμοποιήθηκε έκτοτε και μέχρι το 2005, όταν και κατεδαφίσθηκε, στην αρχή ως Διοικητήριο και στη συνέχεια ως Νομαρχία. Στον χώρο αυτό σήμερα αν αναγείρεται το νέο Διοικητήριο της Νομαρχίας Έβρου.
2. Το Γαλλικό προξενείο 
Λειτούργησε σε κτίριο στη γωνία των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου και Μητροπολίτη Ιωακείμ. Με την παλιά του μορφή είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία του εμπόρου από την Αδριανούπολη Σωκράτη Διαμαντόπουλου, ο οποίος το πούλησε για να κατασκευαστεί με τα χρήματα αυτά στη πόλη Θρακικό ένα Λαογραφικό Μουσείο Τα χρήματα από την πώληση χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του Μουσείου Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας, δίπλα στην Στρατιωτική Λέσχη. Το παλιό κτίριο κατεδαφίσθηκε την δεκαετία του 1980 για την ανέγερση πολυκατοικίας.
Λειτούργησε σε κτίριο στη γωνία των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου και Μητροπολίτη Ιωακείμ. Με την παλιά του μορφή είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία του εμπόρου από την Αδριανούπολη Σωκράτη Διαμαντόπουλου, ο οποίος το πούλησε για να κατασκευαστεί με τα χρήματα αυτά στη πόλη Θρακικό ένα Λαογραφικό Μουσείο Τα χρήματα από την πώληση χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του Μουσείου Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας, δίπλα στην Στρατιωτική Λέσχη. Το παλιό κτίριο κατεδαφίσθηκε την δεκαετία του 1980 για την ανέγερση πολυκατοικίας.
3. Το Γερμανικό προξενείο. 
Στεγαζόταν στο κτίριο που σήμερα έχει αναγερθεί το Δημοτικό Μέγαρο, στη γωνία της Λεωφόρου Δημοκρατίας με την οδό Ιωακείμ Καβύρη. Το κτίριο αυτό ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας του γιατρού Λεφάκη, η οποία το δώρισε στον Δήμο Αλεξανδρούπολης. Κατεδαφίσθηκε μετά την μεταπολίτευση και στη θέση του ανεγέρθηκε το σημερινό Δημοτικό Μέγαρο.4. Το Ελληνικό προξενείο.
Στεγάσθηκε σε διώροφο ξύλινο κτίριο επί της οδού Παλαιολόγου γωνία με την 14ης Μαΐου. Στο κτίριο αυτό υπηρέτησε ως Πρόξενος και Ίων Δραγούμης από τον Σεπτέμβριο του 1905 μέχρι τον Μαΐου του 1907, όταν και μετατέθηκε στην Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης.
Στεγαζόταν στο κτίριο που σήμερα έχει αναγερθεί το Δημοτικό Μέγαρο, στη γωνία της Λεωφόρου Δημοκρατίας με την οδό Ιωακείμ Καβύρη. Το κτίριο αυτό ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας του γιατρού Λεφάκη, η οποία το δώρισε στον Δήμο Αλεξανδρούπολης. Κατεδαφίσθηκε μετά την μεταπολίτευση και στη θέση του ανεγέρθηκε το σημερινό Δημοτικό Μέγαρο.4. Το Ελληνικό προξενείο.
Στεγάσθηκε σε διώροφο ξύλινο κτίριο επί της οδού Παλαιολόγου γωνία με την 14ης Μαΐου. Στο κτίριο αυτό υπηρέτησε ως Πρόξενος και Ίων Δραγούμης από τον Σεπτέμβριο του 1905 μέχρι τον Μαΐου του 1907, όταν και μετατέθηκε στην Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης.
5. Το Αγγλικό προξενείο 
Αργότερα στο κτίριο του Ελληνικού Προξενείο στεγάσθηκε το Αγγλικό Προξενείο. Με την απελευθέρωση της πόλης το κτίριο αυτό μετατράπηκε σε ξενοδοχείο με το όνομα «Μεγάλη Βρετάνια». Στα συλλαλητήρια του 1955 για την Κύπρο λιθοβολήθηκε από τους διαδηλωτές και για αυτό μετονομάσθηκε σε «Κύπρος», μέχρι την δεκαετία του 1980 που κατεδαφίσθηκε για να αναγερθεί πολυκατοικία.
Αργότερα στο κτίριο του Ελληνικού Προξενείο στεγάσθηκε το Αγγλικό Προξενείο. Με την απελευθέρωση της πόλης το κτίριο αυτό μετατράπηκε σε ξενοδοχείο με το όνομα «Μεγάλη Βρετάνια». Στα συλλαλητήρια του 1955 για την Κύπρο λιθοβολήθηκε από τους διαδηλωτές και για αυτό μετονομάσθηκε σε «Κύπρος», μέχρι την δεκαετία του 1980 που κατεδαφίσθηκε για να αναγερθεί πολυκατοικία.
6. Το Αυστριακό και το Ιρανικό Προξενείο. 
Και τα δύο προξενεία στεγάσθηκαν σε μεγαλοπρεπές υπερυψωμένο διώροφο πέτρινο κτίριο επί της κεντρικής λεωφόρου της πόλης, εκεί που σήμερα είναι η πολυκατοικία (γνωστή και ως) Βλασακούδη, δίπλα στο ξενοδοχείο ΑΛΕΞ. Αργότερα μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, λέσχη κ.λ.π.
Και τα δύο προξενεία στεγάσθηκαν σε μεγαλοπρεπές υπερυψωμένο διώροφο πέτρινο κτίριο επί της κεντρικής λεωφόρου της πόλης, εκεί που σήμερα είναι η πολυκατοικία (γνωστή και ως) Βλασακούδη, δίπλα στο ξενοδοχείο ΑΛΕΞ. Αργότερα μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, λέσχη κ.λ.π.
7. Το Ιταλικό προξενείο
Στεγαζόταν σε υπερυψωμένη μονώροφη οικοδομή στη γωνία της Λεωφόρου Δημοκρατίας με την οδό (πεζόδρομο σήμερα) Κανάρη, απέναντι από τη Στρατιωτική Λέσχη. Σήμερα στον χώρο αυτό έχει κτισθεί το Μουσείο Αλεξανδρούπολης του Συλλόγου Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Φωτογραφίες : Από το αρχείο του Θεοδώρου Ορδουμποζάνη.
Βιβλιογραφία:
1.- Κ. Παπαθανάση – Μουσιοπούλου «Αλεξανδρούπολη και Θρακικός Ελληνισμός –
Χρονικό», εκδόσεις Πιτσιλός – 1986.
2.- Θ. Ορδουμποζάνης «Προκτήτωρ Πόλις – Ταξίδι Μνήμης στην πρώιμη Αλεξανδρούπολη»,
έκδοση Συλλόγου Προσωπικού & Φίλων Καρδ/κής Κλινικής Δ.Π.Θ. Γαληνός – 2006.
3. Α. Μποτονάκη «Αλεξανδρούπολη, Η νέα Πόλη», Αθήνα, 1999.
4. Σ. Κλήμη – Παναγιωτοπούλου, «Το δέντρο του ερημίτη», εκδόσεις Ερωδιός, Β΄ έκδoση, 1996.
Στεγαζόταν σε υπερυψωμένη μονώροφη οικοδομή στη γωνία της Λεωφόρου Δημοκρατίας με την οδό (πεζόδρομο σήμερα) Κανάρη, απέναντι από τη Στρατιωτική Λέσχη. Σήμερα στον χώρο αυτό έχει κτισθεί το Μουσείο Αλεξανδρούπολης του Συλλόγου Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Φωτογραφίες : Από το αρχείο του Θεοδώρου Ορδουμποζάνη.
Βιβλιογραφία:
1.- Κ. Παπαθανάση – Μουσιοπούλου «Αλεξανδρούπολη και Θρακικός Ελληνισμός –
Χρονικό», εκδόσεις Πιτσιλός – 1986.
2.- Θ. Ορδουμποζάνης «Προκτήτωρ Πόλις – Ταξίδι Μνήμης στην πρώιμη Αλεξανδρούπολη»,
έκδοση Συλλόγου Προσωπικού & Φίλων Καρδ/κής Κλινικής Δ.Π.Θ. Γαληνός – 2006.
3. Α. Μποτονάκη «Αλεξανδρούπολη, Η νέα Πόλη», Αθήνα, 1999.
4. Σ. Κλήμη – Παναγιωτοπούλου, «Το δέντρο του ερημίτη», εκδόσεις Ερωδιός, Β΄ έκδoση, 1996.
Λεζάντες φωτογραφιών
1.-Άποψη του λιμανιού και του σιδηροδρομικού σταθμού, λίγα χρόνια μετά την δημιουργία τους.
2.-Πρέσβεις, Τραπεζίτες, Έμποροι, Ναυτιλιακοί Πράκτορες και άλλοι επιφανείς κάτοικοι της πόλης, ήταν μεταξύ των προσκεκλημένων στα
επίσημα εγκαίνεια του του μεγαλύτερου βιομηχανικού συγκροτήματος αλεύρων των Βαλκανίων, ατμόμυλου Γ.Δ. Πρωτόπαπα.
3.-Τα ξενοδοχεία απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό, φιλοξεν ούσαν τους ξένους επισκέπτες της πόλης.
4.-Το κτίριο που στέγασε τα προξενεία Αυστρίας και Ιράν (Περσίας)
5.- Ο σιδηρόιδρομος και το λιμάνι έφεραν ξένο κόσμο και αυτοί με τη σειρά τους τα Προξενεία και τις Τράπεζες.
6.- Το Ελληνικό Προξενείο
7.- Το Ρωσικό προξενείο
8.- Το Γαλλικό προξενείο
9.- Το προξενείο της Γερμανίας
6.- Το Ελληνικό Προξενείο
7.- Το Ρωσικό προξενείο
8.- Το Γαλλικό προξενείο
9.- Το προξενείο της Γερμανίας
10.- Το Αγγλικό προξενείο.
11.- Το κτίριο που στέγασε τα Προξενεία της Αυτρίας και Ιράν (Περσίας).
11.- Το κτίριο που στέγασε τα Προξενεία της Αυτρίας και Ιράν (Περσίας).
(Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στη περιοδική έκδοση «Νομικός Λόγος» του Δικηγορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης, τ. 51 Σεπτεμβρίου 2008, σελ. 6, , 87).
Πρόσθετα σχόλια του συγγραφέα.
Μετά την δημοσίευση του άρθρου για τα Προξενεία του Δεδέαγατς,, ο Ελευθέριος Τσιταράκης παρουσίασε προ ημερών στη γιορτή κοπής της πίτας του Συλλόγου Αρχαιοφίλων μία φωτογραφία με ένα κτίριο με την Ιταλική σημαία, αναφέροντας ότι το Ιταλικό Προξενείο ήταν στην γωνία 14ης Μαΐου και Περικλέους.
Επίσης μετά την ανήρτηση του άρθρο στο διαδίκτυο κατεγράφη ένα σχόλιο από τον Γιώργο Γιαννούτσο που αναφέρει τα εξής:
«Το Ιταλικό Προξενείο στη δεκαετία του 1930 εστεγάζετο στην οικοδομή του ποτοποιού Τριανταφύλλου, όπου σήμερα είναι το κατάστημα Τσαρτόγλου, στη γωνία 14ης Μαΐου και Περικλέους. Στη θέση που είναι σήμερα το Μουσείο του Συλλόγου Αρχαιοφίλων (γωνία Λεωφόρου Δημοκρατίας και Κανάρη) ήταν η οικία του Loel Spada, Ιταλού Διευθυντή του Loyd Triestino».
Επίσης μετά την ανήρτηση του άρθρο στο διαδίκτυο κατεγράφη ένα σχόλιο από τον Γιώργο Γιαννούτσο που αναφέρει τα εξής:
«Το Ιταλικό Προξενείο στη δεκαετία του 1930 εστεγάζετο στην οικοδομή του ποτοποιού Τριανταφύλλου, όπου σήμερα είναι το κατάστημα Τσαρτόγλου, στη γωνία 14ης Μαΐου και Περικλέους. Στη θέση που είναι σήμερα το Μουσείο του Συλλόγου Αρχαιοφίλων (γωνία Λεωφόρου Δημοκρατίας και Κανάρη) ήταν η οικία του Loel Spada, Ιταλού Διευθυντή του Loyd Triestino».
Σχόλια επί των ανωτέρω: Το άρθρο που δημοσίευσα αναφέρεται στα Προξενεία του Δεδέαγατς, και όχι στα Προξενεία της ελεύθερης Αλεξανδρούπολης. Δηλαδή αναφερόμουν σε πολύ προγενέστερο χρόνο.
Ουσιαστικά τα λεγόμενα « Προξενεία», κατά τεκμήριο τα χρόνια εκείνα (εποχής Δεδέαγατς) ήταν Προξενικά Πρακτορεία και όχι επίσημα Προξενεία, με διαπιστευμένους Πρέσβεις ή Προξένους από το διπλωματικό σώμα και μόνιμο διπλωματικό προσωπικό.
Κατά τεκμήριο ανελάμβαναν επιφανείς πολίτες του Δεδέαγατς, καταγόμενοι από τα ενδιαφερόμενα κράτη ή ντόπιοι που είχαν δεσμούς με τα κράτη αυτά, να εκπροσωπούν τα συμφέροντα των αντίστοιχων κρατών στο Δεδέαγατς. Έτσι οι περισσότεροι φερόμενοι ως Πρόξενοι ήταν ή ανώτατοι υπάλληλοι των Σιδηροδρόμων (Αυστριακοί, Γάλλοι κ.λ.π.) ή Ναυτιλιακοί πράκτορες ή
αντιπρόσωποι μεγάλων Ναυτιλιακών ή Ναυτασφαλιστικών και άλλων αντίστοιχων Εταιριών (Άγγλοι, Ιταλοί κ.λ.π.) ή και Τραπεζίτες (Γερμανοί) ή έμποροι (Ιρανικό, Βελγικό) κ.λ.π. Όχι όλοι βέβαια! Π.χ. ο δικός μας Ίων Δραγούμης και κάποιο διάστημα ο Γάλλος, ίσως και κάποιοι άλλοι, ήταν διπλωματικοί υπάλληλοι! Επίσης ένα μεν χρονικό διάστημα να υπηρετούν διπλωματικοί υπάλληλοι και ένα άλλο διάστημα ντόπιοι κατ΄ ανάθεση. Ανάλογα δηλαδή με τα συμφέροντα που είχε κάθε κράτος στη περιοχή την συγκεκριμένη περίοδο. Επόμενο ήταν λοιπόν να στεγάζονται τα «Προξενεία» άλλωτε σε κτίρια που ανήκαν ή ενοικιαζόταν από τα ίδια τα κράτη και άλλοτε στα σπίτια ή γραφεία των «Προξένων» που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα του αντίστοιχου Κράτους. Και αν άλλαζε κατοικία ο Πρόξενος, άλλαζε έδρα και το αντίστοιχο «Προξενείο». Από όλα τα έγγραφα προκύπτει ότι λειτουργούσαν Προξενικά Πρακτορεία και τα εκπροσωπούσαν Προξενικοί Πράκτορες, που ο κόσμος όμως τους αποκαλούσε Προξένους.
Επίσης, κτίσματα επί της οδού 14ης Μαϊου, αρκετά πιο πάνω από τον σιδηροδρομικό σταθμό (σημερινό ΚΑΠΗ) έχουμε μετά την απελευθέρωση και όχι επί εποχής Δεδέαγατς.
Μεταπολεμικά θυμούμαστε όλοι ότι το Γαλλικό «Προξενείο» στεγαζόταν στο Παγοποιείο Γεωργιάδη, όπου εργαζόταν ο αείμνηστος Γεώργιος Φιλιππίδης, ο οποίος αυτοαποκαλείτο Πρόξενος της Γαλλίας, ενώ η επιγραφή έγγραφε στα Γαλλικά «Προξενικό Πρακτορείο της Γαλλικής Δημοκρατίας». Και μετά το κλείσιμο του Παγοποιείου η Γαλλική σημαία κυμάτιζε για ένα διάστημα στο σπίτι του Φιλιππίδη.
Αργότερα ο Δικηγόρος Γεώργιος Στράλλας είχε και αυτός στο γραφείο του την Ιταλική σημαία και αυτοαποκαλείτο Ιταλός πρόξενος, ενώ στην ταμπέλα αναφέρεται Προξενικό Πρακτορείο της Ιταλικής Δημοκρατίας. Το ίδιο και με τον Μηχανικό Θόδωρος Μινάρδο (εκπροσωπούσε στη πόλη το Προξενείο της Ιταλίας) επί της οδού Ψαρρών με Ιταλική σημαία έξω από το σπίτι του και με την κόρη του Ζαχαρία Δουλάμη, που αυτοαποκαλείται Πρόξενος της Γαλλίας και έχει αναρτήσει πίσω από την Ακαδημία στην οικοδομή της την Γαλλική σημαία, ενώ απλώς εκπροσωπεί τα συμφέροντα της Γαλλίας στη πόλη.
Από παλαιότερους Αλεξανδρουπολίτες άκουσα πολλές φορές ότι επί Δεδέαγατς το Ιταλικό προξενείο ήταν στο κτίριο της γωνιάς Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Προξενείο της Αγγλίας (πρώτα) και μετά της Ελλάδας, που στεγάστηκαν κατά καιρούς στο ίδιο κτίριο (το γνωστό μεταπολεμικά ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια» και μετά τα συλλαλητήρια για την Κύπρο μετονομάστηκε σε «Κύπρος») στη γωνία Παλαιολόγου και 14ης Μαΐου. Αυτό προκύπτει από τις φωτογραφίες που διασώθηκαν και κυκλοφορούν σε πολλές συλλογές. Δηλαδή το ίδιο κτίριο, σε διαφορετικούς χρόνους , ήταν έδρα του Αγγλικού και του Ελληνικού Προξενείου. Συνεπώς δεν αποκλείεται στην προ της απελευθέρωσης της πόλης εποχή (Δεδέαγατς) το Ιταλικό Προξενείο να στεγάστηκε στο κτίριο της οδού Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη και αργότερα ( μετά την απελευθέρωση) να άλλαξε ο «Πρόξενος» ή να μετοίκισε από εκεί σε άλλη κατοικία. Και πιθανόν να έχουν δίκαιο και ο κ. Τσιταράκης με τον κ. Γιαννούτσο και εγώ σύμφωνα με της δικές μου πληροφορίες. Ή να γίνεται σύγχυση της Ιταλικής σημαίας που κυμάτιζε στο πρώτο κτίριο (Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη) λόγω της Ιταλικής υπηκοότητας του ενοίκου (Moel Spada) και της ύπαρξης εκεί της εταιρίας Ιταλικών συμφερόντων (Loyd Triestino) με την λειτουργία του αντίστοιχου Προξενείου.
Εκείνο που είναι απολύτως βέβαιο και εξακριβωμένο είναι ότι στο Δεδέαγατς λειτούργησαν ή αντιπροσωπεύτηκαν κατά διαστήματα εννιά συνολικά Προξενεία ή Προξενικά Πρακτορεία (Αγγλικό, Γαλλικό, Ιταλικό, Γερμανικό, Ελληνικό, Αυστριακό, Ρωσικό, Βελγικό και Ιρανικό). Καθώς και ότι ουδέποτε λειτούργησε στο Δεδέαγατς Βουλγάρικο και Οθωμανικό Προξενείο αν και είχαν μεγάλο αριθμό κατοίκων αντίστοιχης υπηκοότητας στη πόλη. Για την μεν Βουλγαρία γιατί απ΄ αρχής ενδιαφερόταν για την περιοχή ως κυρίαρχο κράτος και συνεπώς ενδιαφερόταν να την προσαρτήσει και όχι να αντιπροσωπευθεί για δε τους Οθωμανούς, γιατί το μεν ήταν δική τους περιοχή, μέχρι που την έχασαν και αποξενώθηκαν απ΄ αυτήν.Θόδωρος Ορδουμποζάνης. 10 Φεβρουαρίου 2009
Ουσιαστικά τα λεγόμενα « Προξενεία», κατά τεκμήριο τα χρόνια εκείνα (εποχής Δεδέαγατς) ήταν Προξενικά Πρακτορεία και όχι επίσημα Προξενεία, με διαπιστευμένους Πρέσβεις ή Προξένους από το διπλωματικό σώμα και μόνιμο διπλωματικό προσωπικό.
Κατά τεκμήριο ανελάμβαναν επιφανείς πολίτες του Δεδέαγατς, καταγόμενοι από τα ενδιαφερόμενα κράτη ή ντόπιοι που είχαν δεσμούς με τα κράτη αυτά, να εκπροσωπούν τα συμφέροντα των αντίστοιχων κρατών στο Δεδέαγατς. Έτσι οι περισσότεροι φερόμενοι ως Πρόξενοι ήταν ή ανώτατοι υπάλληλοι των Σιδηροδρόμων (Αυστριακοί, Γάλλοι κ.λ.π.) ή Ναυτιλιακοί πράκτορες ή
αντιπρόσωποι μεγάλων Ναυτιλιακών ή Ναυτασφαλιστικών και άλλων αντίστοιχων Εταιριών (Άγγλοι, Ιταλοί κ.λ.π.) ή και Τραπεζίτες (Γερμανοί) ή έμποροι (Ιρανικό, Βελγικό) κ.λ.π. Όχι όλοι βέβαια! Π.χ. ο δικός μας Ίων Δραγούμης και κάποιο διάστημα ο Γάλλος, ίσως και κάποιοι άλλοι, ήταν διπλωματικοί υπάλληλοι! Επίσης ένα μεν χρονικό διάστημα να υπηρετούν διπλωματικοί υπάλληλοι και ένα άλλο διάστημα ντόπιοι κατ΄ ανάθεση. Ανάλογα δηλαδή με τα συμφέροντα που είχε κάθε κράτος στη περιοχή την συγκεκριμένη περίοδο. Επόμενο ήταν λοιπόν να στεγάζονται τα «Προξενεία» άλλωτε σε κτίρια που ανήκαν ή ενοικιαζόταν από τα ίδια τα κράτη και άλλοτε στα σπίτια ή γραφεία των «Προξένων» που εκπροσωπούσαν τα συμφέροντα του αντίστοιχου Κράτους. Και αν άλλαζε κατοικία ο Πρόξενος, άλλαζε έδρα και το αντίστοιχο «Προξενείο». Από όλα τα έγγραφα προκύπτει ότι λειτουργούσαν Προξενικά Πρακτορεία και τα εκπροσωπούσαν Προξενικοί Πράκτορες, που ο κόσμος όμως τους αποκαλούσε Προξένους.Επίσης, κτίσματα επί της οδού 14ης Μαϊου, αρκετά πιο πάνω από τον σιδηροδρομικό σταθμό (σημερινό ΚΑΠΗ) έχουμε μετά την απελευθέρωση και όχι επί εποχής Δεδέαγατς.
Μεταπολεμικά θυμούμαστε όλοι ότι το Γαλλικό «Προξενείο» στεγαζόταν στο Παγοποιείο Γεωργιάδη, όπου εργαζόταν ο αείμνηστος Γεώργιος Φιλιππίδης, ο οποίος αυτοαποκαλείτο Πρόξενος της Γαλλίας, ενώ η επιγραφή έγγραφε στα Γαλλικά «Προξενικό Πρακτορείο της Γαλλικής Δημοκρατίας». Και μετά το κλείσιμο του Παγοποιείου η Γαλλική σημαία κυμάτιζε για ένα διάστημα στο σπίτι του Φιλιππίδη.
Αργότερα ο Δικηγόρος Γεώργιος Στράλλας είχε και αυτός στο γραφείο του την Ιταλική σημαία και αυτοαποκαλείτο Ιταλός πρόξενος, ενώ στην ταμπέλα αναφέρεται Προξενικό Πρακτορείο της Ιταλικής Δημοκρατίας. Το ίδιο και με τον Μηχανικό Θόδωρος Μινάρδο (εκπροσωπούσε στη πόλη το Προξενείο της Ιταλίας) επί της οδού Ψαρρών με Ιταλική σημαία έξω από το σπίτι του και με την κόρη του Ζαχαρία Δουλάμη, που αυτοαποκαλείται Πρόξενος της Γαλλίας και έχει αναρτήσει πίσω από την Ακαδημία στην οικοδομή της την Γαλλική σημαία, ενώ απλώς εκπροσωπεί τα συμφέροντα της Γαλλίας στη πόλη.
Από παλαιότερους Αλεξανδρουπολίτες άκουσα πολλές φορές ότι επί Δεδέαγατς το Ιταλικό προξενείο ήταν στο κτίριο της γωνιάς Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Προξενείο της Αγγλίας (πρώτα) και μετά της Ελλάδας, που στεγάστηκαν κατά καιρούς στο ίδιο κτίριο (το γνωστό μεταπολεμικά ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια» και μετά τα συλλαλητήρια για την Κύπρο μετονομάστηκε σε «Κύπρος») στη γωνία Παλαιολόγου και 14ης Μαΐου. Αυτό προκύπτει από τις φωτογραφίες που διασώθηκαν και κυκλοφορούν σε πολλές συλλογές. Δηλαδή το ίδιο κτίριο, σε διαφορετικούς χρόνους , ήταν έδρα του Αγγλικού και του Ελληνικού Προξενείου. Συνεπώς δεν αποκλείεται στην προ της απελευθέρωσης της πόλης εποχή (Δεδέαγατς) το Ιταλικό Προξενείο να στεγάστηκε στο κτίριο της οδού Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη και αργότερα ( μετά την απελευθέρωση) να άλλαξε ο «Πρόξενος» ή να μετοίκισε από εκεί σε άλλη κατοικία. Και πιθανόν να έχουν δίκαιο και ο κ. Τσιταράκης με τον κ. Γιαννούτσο και εγώ σύμφωνα με της δικές μου πληροφορίες. Ή να γίνεται σύγχυση της Ιταλικής σημαίας που κυμάτιζε στο πρώτο κτίριο (Λεωφ. Δημοκρατίας και Κανάρη) λόγω της Ιταλικής υπηκοότητας του ενοίκου (Moel Spada) και της ύπαρξης εκεί της εταιρίας Ιταλικών συμφερόντων (Loyd Triestino) με την λειτουργία του αντίστοιχου Προξενείου.
Εκείνο που είναι απολύτως βέβαιο και εξακριβωμένο είναι ότι στο Δεδέαγατς λειτούργησαν ή αντιπροσωπεύτηκαν κατά διαστήματα εννιά συνολικά Προξενεία ή Προξενικά Πρακτορεία (Αγγλικό, Γαλλικό, Ιταλικό, Γερμανικό, Ελληνικό, Αυστριακό, Ρωσικό, Βελγικό και Ιρανικό). Καθώς και ότι ουδέποτε λειτούργησε στο Δεδέαγατς Βουλγάρικο και Οθωμανικό Προξενείο αν και είχαν μεγάλο αριθμό κατοίκων αντίστοιχης υπηκοότητας στη πόλη. Για την μεν Βουλγαρία γιατί απ΄ αρχής ενδιαφερόταν για την περιοχή ως κυρίαρχο κράτος και συνεπώς ενδιαφερόταν να την προσαρτήσει και όχι να αντιπροσωπευθεί για δε τους Οθωμανούς, γιατί το μεν ήταν δική τους περιοχή, μέχρι που την έχασαν και αποξενώθηκαν απ΄ αυτήν.Θόδωρος Ορδουμποζάνης. 10 Φεβρουαρίου 2009
Το Ιταλικό Προξενείο στην δεκαετία του 1930 εστεγάζετο στην οικοδομή του ποτοποιού Τριανταφύλλου όπου σήμερα είναι το κατάστημα Τσαρτόγλου στην γωνία 14ης Μαίου και Περικλέους.Στην θέση που είναι σήμερα το Μουσείο του Συλλόγου Αρχαιοφίλων γωνία Δημοκρατίας & Κανάρη ήταν η οικία του Noel Spada ιταλού διευθυντού του Loyd Triestino.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιώργος Γιαννούτσος είπε...
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο Ιταλικό Προξενείο στην δεκαετία του 1930 εστεγάζετο στην οικοδομή του ποτοποιού Τριανταφύλλου όπου σήμερα είναι το κατάστημα Τσαρτόγλου στην γωνία 14ης Μαίου και Περικλέους.Στην θέση που είναι σήμερα το Μουσείο του Συλλόγου Αρχαιοφίλων γωνία Δημοκρατίας & Κανάρη ήταν η οικία του Noel Spada ιταλού διευθυντού του Loyd Triestino.