ΑΓΑΛΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΟΜΕΣ, ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΑ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

Α΄ Μέρος
Η Χρονογραφία και η Μαρτυρία, σημαντικές κι απαραίτητες ιστορικές πηγές, χρειάζονται πενήντα χρόνια τουλάχιστον για να μετατραπούν σε Ιστορία, απαλλαγμένες από συναισθηματισμούς, πάθη ή υποκειμενισμούς των καταγραφέων τους. Τα μεγάλα αρχεία δημοσιοποιούν τα έγγραφά τους μόνο αφού περάσουν πενήντα χρόνια από την δημιουργία τους, για να μην αναμοχλεύουν μίση και πάθη.
Και κάθε Δήμος έχει το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να αποφασίζει και να μετονομάζει δρόμους, πλατείες, στάδια, νοσοκομεία ή να στήνει προτομές, αγάλματα κι΄ ανδριάντες, σε όσους στη διαδρομή του χρόνου άντεξαν και αποδείχθηκαν μεγάλοι ή αποτελούν για την περιοχή ξεχωριστό κοσμήματα και υπόδειγμα ανδρείας, αγωνιστικότητας, προσφοράς, αλτρουϊσμού, μεγαλοψυχίας ή καταξιώθηκαν στη συνείδηση των πολιτών για την εθνική, πολιτική, επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική ή άλλη μεγάλη προσφορά τους.
Αυτές οι απανταχού στον κόσμο παραδεκτές Αρχές σήμερα στη πράξη τείνουν να καταργηθούν από άρχοντες του Κράτους, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων που διαμορφώνουν συνειδήσεις και κατευθύνουν κοινωνίες.

Οι εννέα Μούσες, τοποθετημένες ανά τρεις στις στέγες της Λεονταρίδειου, Σχολής, του Παραρτήματος και του 3ου Δημοτικού Σχολείου, σήμερα έχουν μείνει μόνο επτά, δύο στη Λεονταρίδειο, τρεις στο 3ο Δημοτικό και δύο μπροστά στην είσοδο του Εκκλησιαστικό Μουσείο. Για 100 περίπου χρόνια αποτελούν σύμβολα μάθησης και μόρφωσης.

Δρόμοι, πλατείες, νοσοκομεία, στάδια, πολιτιστικοί χώροι, καράβια, μέγαρα κ.λ.π. παίρνουν ονόματα και επιζώντων ακόμη ανθρώπων της πολιτικής, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της προσφοράς και με τη πρώτη πολιτική, κοινωνική ή όποια άλλη αλλαγή αλλάζουν ονομασίες σαν να ήταν πουκάμισα. Γεγονός που αποτελεί πολλές φορές σημείο τριβής μεταξύ των πολιτών.
Τα παραδείγματα πολλά. Ο κεντρικός δρόμος της πόλης μας με την απελευθέρωση της ονομάσθηκε Ελευθερίου Βενιζέλου, για να μετονομαστεί, μετά τη πτώση του Εθνάρχη, σε Λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου του Β΄ και εν τέλει μετά την πτώση της Βασιλείας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας σε Λεωφόρο Δημοκρατίας. Η οδός Ρούσβελτ σε οδός Μητροπολίτη Ιωακείμ Καβύρη, η πλατεία Τρούμαν σε πλατεία Κύπρου κ.λ.π. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα του Ολυμπιονίκη Κεντέρη, που έδωσαν το όνομά του ακόμη και σε καράβια, για να απαξιωθεί το όνομά του μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Τις σκέψεις αυτές έκανα όταν επεχείρησα να διαπιστώσω πόσους και ποιους έχει τιμήσει η πόλη μας με οδούς, προτομές, μνημεία ή αγάλματα ή επιγραφές και πόσους από αυτούς που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην ιστορική διαδρομή αυτής της πόλης έχουμε αφήσει στην λησμονιά! Ποια γεγονότα ή πρόσωπα και ποιες ομάδες πληθυσμού έχουμε τιμήσει και τι έχουμε αγνοήσει. Θα μπορούσα να πω χωρίς δισταγμό ότι αντίστοιχη θέση σε οδούς, πλατείες, ανδριάντες, προτομές θα μπορούσαν να έχουν και άλλοι, αλλά αγνοήθηκαν ή γιατί δεν υπήρχαν τα συμφέροντα ή οι ομάδες πίεσης ή η εξυπηρέτηση πρόσκαιρων συμφερόντων που θα επέβαλλαν την ονοματοδοσία ενός δρόμου ή το στήσιμο μιας προτομής, ενός ανδριάντα, ενός μνημείου, μιας επιγραφής κ.λ.π. Αντ΄ αυτών αναρτήθηκαν πολλές επιγραφές, κυρίως σε εγκαίνια έργων που άλλοι οραματίσθηκαν, άλλοι ξεκίνησαν και σε άλλους έλαχε η κοπή της κορδέλας και η αναγραφή του ονόματος στην αναμνηστική πλάκα!
Κατά τα εγκαίνια των αποκαλυπτηρίων του μνημείου των αγωνιστών του Πόντου σκεφτόμουν ότι εδώ στη Θράκη, από χιλιάδες χρόνια πριν έζησαν μεγάλες προσωπικότητες, συνέβησαν μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν, μετοίκισαν, δούλεψαν σκληρά για να παραμείνει ελεύθερη αυτή η γωνιά και να δημιουργηθεί αυτή η πόλη κάποιοι άνθρωποι! Σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων, της πολιτικής, της κοινωνικής ζωής, του πολιτισμού κ.λ.π. από όλη την Ανατολική Ρωμυλία, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Θράκη, τον Έβρο και άλλα μέρη και άφησαν ανεξάντλιτα τα ίχνη του διάβα τους, τους οποίους όμως αγνοήσαμε και κανείς μας δεν τους σκέφθηκε ποτέ. Ίσως και να αγνοούμε την ύπαρξή τους! Ίσως γιατί δεν υπήρξαν οι άνθρωποι που θα τους πρόβαλαν ή οι ομάδες πίεσης και τα συμφέροντα που θα επέβαλαν κάτι τέτοιο. Θυμήθηκα τον αξέχαστο Λογοθετίδη και τον ανδριάντα του ως Στρατηγού «Ντεκαβάλα» στο έργο του Σακελλάριου «Ένας ήρωας με παντόφλες»!

Το "Ηρώον των πεσόντων αγωνστών προπολεμικά είχε στηθεί στον Δημοτικό Κήπο (παραλία), μεταπολεμικά στο Πάρκο Εγνατία (Πευτκάκια) και σήμερα στη Νέα Χιλή!

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι το «Ηρώον» της πόλης που περιπλανήθηκε από τον παραλιακό κήπο, στα «Πευκάκια» (πάρκο Εγνατίας) για να καταλήξει σε μια γωνιά στον οικισμό της Χιλής, σαν να ήταν περιττό εδώ. Και ας ήταν για πάρα πολλά χρόνια το «Ηρώον» της πόλης μας και ας έγιναν εκατοντάδες καταθέσεις στεφάνων στις γιορτές στη μνήμη αυτών που εκπροσωπούσε! Και ας εκφωνήθηκαν αμέτρητοι «Φιλιππικοί» σ΄ αυτό που συμβόλιζε το μνημείο!
Αφορμή να ασχοληθώ με τα μνημεία της πόλης (τα οποία σημειωτέον φθάνουν στο αριθμό 26) υπήρξε ένα έγγραφο της Περιφερειακής Εφορίας Προσκόπων Έβρου προς τον Δήμαρχο με το οποίο ζητούσαν να εισηγηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο να εγκρίνει ή να δώσει την άδεια ανέγερσης ενός μνημείου – αναμνηστική πλάκα μπροστά στο Ταχυδρομείο όπου άγημα Προσκόπων στις 13 Μαΐου 1920, μία ημέρα πριν την είσοδο στη πόλη των Ελληνικών Στρατευμάτων και την απελευθέρωση της πόλης, ύψωσαν πρώτοι την Ελληνική Σημαία, ως σύμβολο ελληνικής επικυριαρχίας στη περιοχή. Αναπαράσταση του γεγονός αυτού γίνεται κάθε χρόνο το πρωί της 14ης Μαΐου κατά την κατάθεση στεφάνων από τους επισήμους στο μνημείο των Βιζβίζιδων.

Πρόσκοποι αποδίδουν τιμές στον Στρατηγό Ζυβρακάκη και τον Χαρίση Βαμβακά στις 14 Μαϊου 1920 κατά την είσοδό τους στην Κομοτηνή. Πρόσκοποι αποδίδοιυν τιμές στον Στρατηγό Κωνσταντίνο Μαζαράκη - Αινιάν κατά τη είσοδό του στη Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης στις 14 Μαϊου 1920.

Μάλιστα φιλοτέχνησαν μία μακέτα του προτεινόμενου μνημείου που την επισύναψαν στο έγγραφό τους. Φοβούμενοι μήπως ο Δήμος επικαλεστεί αδυναμία να καλύψει την οικονομική δαπάνη, δέχθηκαν να την καλύψουν αυτοί με την συνδρομή των 500 και πλέον παλαιών προσκόπων της περιοχής. Βέβαια από τον Απρίλιο του 2009 μέχρι σήμερα το θέμα δεν προχώρησε και για αυτό οι Παλαιοί Πρόσκοποι σκέφτονται να επαναφέρουν το θέμα στην επικαιρότητα και να απαιτήσουν την υλοποίηση της πρότασης των προσκόπων.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι το 1995, με τη συμπλήρωση 75 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης ο τότε Δήμαρχος της πόλης Ηλίας Ευαγγελίδης μαζί με την ένωση παλαιών Προσκόπων Αλεξανδρούπολης τίμησε τους τρεις επιζώντες προσκόπους εκείνης της προσκοπικής ομάδας, που συμμετείχαν στην έπαρση της Σημαίας μπροστά στο ταχυδρομείο και υποσχέθηκε την ανέγερση ειδικού μνημείου μπροστά στο Ταχυδρομείο για να τιμήσει η πόλη την προσφορά των προσκόπων στην απελευθέρωση της πόλης αλλά και στη μετέπειτα κοινωνικοπολιτική ζωή της πόλης. Δυστυχώς όμως μετά από λίγο απεβίωσε και δεν πρόλαβε να τηρήσει την υπόσχεσή του, οι δε επόμενοι δεν ενδιαφέρθηκαν καθόλου για το θέμα αυτό.

Η μακέτα του μνημείου που υπέβαλαν οι Πρόσκοποι στον Δήμο Αλεξανδρούπολης για τι μνημείο των Προσκόπων του Δεδέαγατς.

Στο επόμενο άρθρο θα καταγραφούν όλα τα υπάρχοντα σήμερα στη πόλη «μνημεία», ένα προς ένα, με σύντομο για το καθένα ιστορικό του προσώπου ή του γεγονότος που αναπαραστά και στο τέλος ο καθένας ας σκεφθεί ποια, κατά τη προσωπική του πάντα γνώμη, αγνοήθηκαν ή ξεχάστηκαν. Και ο καθένας μπορεί να κρίνει ποια δικαίως κοσμούν τη πόλη μας και ποια όχι και να διαγράψει στη συνείδησή του όσα βρίσκει περιττά!
Για να κεντρίσω το ενδιαφέρον αναφέρω ότι ο πρώτος και για πάνω από 25 χρόνια Δήμαρχος της πόλης Κωνσταντίνος Αλτιναλμάζης τιμήθηκε μόνο με την ονοματοδοσία ενός μικρού δρόμου, σε αντίθεση με πολλούς άλλους (κάποιοι από τους οποίους δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τη πόλη) τιμήθηκαν με ανδριάντες και προτομές.